Masłowscy h. Samson

Masłowice


Dwór obronny rodu Masłowskich oraz rezydencja Kręckich

wieś w gminie Wieluń

Masłowice są starą wsią o średniowiecznym rodowodzie osadniczym założoną przypuszczalnie w drugiej połowie XIII wieku, w ramach postępującego stopniowo rozwoju rudzkiego (później wieluńskiego) ośrodka osadniczego. Najstarsza zachowana wzmianka na temat wsi pochodzi z 1294 r. kiedy to Przemysł II ukarał Bartka za złupienie dóbr kościelnych konfiskatą części Masłowic, którą przekazał arcybiskupowi. Wieś wymieniana później jako Maslovich, Maslovicze. Przez cały czas Masłowice były wsią prywatną. Od XIV w. stanowiły gniazdo rodowe Masłowskich herbu Samson. Jako właściciele wymieniani są: Stephano de Maslovich 1337 r., Maciej ze Starzenic i Jakub z Masłowic 1395 r. (procesujący się o 1/6 wsi), Janusz 1409 r., Jakub herbu Samson 1415 r. dalej Jan, Spytek i Jan „Golos”, Jakub 1463 r. W 1496 r. wymieniany jest kmieć Jarosław. W latach 1509 i 1511 wspomniany jest jako właściciel sędzia wieluński Jakub Masłowski. Niejaki Piotr Masłowski jest również posiadaczem działu w Rudzie. Bartosz Paprocki podaje, że jeden z Masłowskich był za jego czasów podstarościm wieluńskim, a inny poborcą. Masłowice w rękach rodu Masłowskich znajdowały się również w r. 1552 pozostając w nich do roku 1814. Od 1814 do 1939 roku majątek był w posiadaniu rodziny Kręckich.


W Masłowicach znajduje się słabo już widoczny kopiec, pozostałość po dworze obronnym, rezydencji rodu Masłowskich. Według Leszka Kajzera obiekt powstał w wieku XVI i funkcjonował do połowy wieku XVII. Innego zdania jest T. Nowak, który uważa, że założenie obronne powstało już w wieku XIV a funkcjonowało na pewno od wieku XV. W czasach późniejszych dwór zbudowany wśród mokradeł porzucono i przeniesiono się do wyżej położonego obiektu, położonego na północ od starego dworu. W marcu 2003 r. Zbigniew Bereszyński odnalazł na powierzchni grodziska ułamek cegły palcówki i pojedynczy ułamek cienkościennego naczynia glinianego barwy jasnoszarej. Kopiec został już mocno rozorany i jest słabo widoczny. Nasyp o średnicy około 20 metrów wypiętrzony jest nad powierzchnię otaczających go mokradeł tylko na wysokość 0,5-1 metra. Po stronie północno-wschodniej widać chyba zarysy grobli, łączącej jak się uważa niegdyś nasyp z sąsiednim obszarem terasu nadrzecznego. Cały teren wokół kopca nie jest zbyt przystępny. Usytuowany jest wśród podmokłych łąk w dolinie rzeki Pysznej i jej prawobrzeżnego dopływu. Obszar wokół kopca pocięty jest ciekami wodnymi, które w części są sztucznymi rowami odwadniającymi. Masłowice zostały znacznie zniszczone podczas II wojny światowej. Urodził się tu znany chemik J. Bełza (1805-1885). Masłowice znajdują się przy trasie Wieluń -Widawa, około 6-7 km od centrum tego pierwszego. Kopiec po dworze obronnym położony około 100 metrów od tej drogi, w odległości około 500 metrów na południowy zachód od rozwidlenia dróg w Masłowicach i około 80 metrów na południe od południowego skraju dawnego parku dworskiego. W Masłowicach odkryto cmentarzysko szkieletowe z XI-XII w. przebadane w 1972 r. przez archeologów Muzeum Ziemi Wieluńskiej. Odkryto 85 grobów szkieletowych ułożonych w 5 rzędach. Znaleziono ozdoby ze szkła, fluorytu, bursztyny, noże, krzesiwo, także monetę Ottona i Adelajdy i drugą - z czasów Bolesława Kędzierzawego.



Zachował się dwór eklektyczny z 1820 r. z dobudowaną w ok. połowy XIX w. częścią pałacową i trzecią częścią dobudowaną w końcu lat 80 oraz oficyna dworska z lat -30. Jest także murowana kaplica klasycystyczna z pocz. XIX w. W podworskim parku pomnikowe okazy drzew, wśród nich cis. Przed II wojną św. majątek ten należał do Kręckich, znanych w okolicy z hodowli koni. Po wojnie majątek przechodził "z rąk do rąk". Początkowo był we władaniu Państwowych Nieruchomości Ziemskich, później było tu gospodarstwo PGR w Rudzie, a w 1967 r. stał się własnością Stacji Oceny Odmian. W części pałacowej od 1945 r. do 1968 r. mieściła się szkoła podstawowa. Było tu też przedszkole, biura i mieszkania prywatne.

fot. Zbigniew Bereszyński - Pozostałości dworu obronnego Masłowskich

fot. Zbigniew Bereszyński - Brama wjazdowa do dworu w Masłowicach

fot. Zbigniew Bereszyński - Dwór eklektyczny Rodziny Kręckich z 1820 r.