Ksi¹dz prof. Stanis³aw Kozierowski
Stanis³aw Kozierowski (Do³êga z Kozieroga Lasczka Kozierowski, Kozierowski ze Skórzewa) ur. 28.IX.1874 r. w Trzemesznie, zm. 1.II.1949 r. w Winnej Górze. Syn Floriana Apolinarego i Antoniny z Buszkiewiczów. Mia³ trzech braci i trzy siostry. Ukoñczy³ progimnazjum w Trzemesznie w 1893 roku oraz Gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu, gdzie 9 marca 1896 roku uzyska³ œwiadectwo dojrza³oœci z wyró¿nieniem. Studia teologiczne i filozoficzne odbywa³ w Poznaniu i GnieŸnie. Œwiêcenia kap³añskie otrzyma³ 12 listopada 1899 roku. W nastêpnych latach pracowa³ jako kap³an wœród polskich emigrantów w Westfalii. Podró¿owa³ do Szwecji, Holandii, Francji, W³och, Czech, a tak¿e do krajów ba³kañskich i do Syrii. Po powrocie z woja¿y powo³any zosta³ na wikariat do Wronek. Dnia 1 kwietnia 1901 roku otrzyma³ wikariat w Gostyniu. Tutaj spêdzi³ równe dwa lata. Z dniem 1 kwietnia 1903 roku przeniesiono go do Ostrzeszowa. Tu tak¿e przebywa³ dwa lata. W 1905 roku otrzyma³ pierwsz¹ samodzieln¹ parafiê w Siemianicach, sk¹d w roku 1910 przeszed³ do Skórzewa pod Poznaniem, a w roku 1929 do Winnej Góry w powiecie œredzkim. W kwietniu 1931 roku zosta³ honorowym kanonikiem metropolitalnej kapitu³y w GnieŸnie. Godnoœæ tê nada³ mu kardyna³ August Hlond, póŸniejszy prymas Polski. W Winnej Górze pracowa³ a¿ do œmierci. Pochowano go w rodzinnym grobowcu w Trzemesznie.
Przez ca³e ¿ycie prowadzi³ ks. Stanis³aw Kozierowski uporczywe poszukiwania archiwalne. Systematyczne badania rozpocz¹³ jednak¿e po przeniesieniu do Winnej Góry. W 1903 roku zwi¹za³ siê z Poznañskim Towarzystwem Przyjació³ Nauk, które patronowa³o wydawaniu jego prac historycznych i toponomastycznych. W tym samym roku przedstawi³ na ³amach Roczników Poznañskiego Towarzystwa Przyjació³ Nauk pierwsz¹ rozprawê Wojewody poznañskiego Przedpe³ka h. £odzia potomkowie, pierwotni dziedzice Gostynia (1275-1337). Do tematyki dawnych dziejów miasta Gostynia powróci³ dziesiêæ lat póŸniej. 16 kwietnia 1913 roku wyg³osi³ na posiedzeniu tutejszego Ko³a Obywatelskiego odczyt pt. „Dzieje Gostynia w œrednich wiekach”. Tekst tego referatu ukaza³ siê drukiem jeszcze tego samego roku. Interesowa³y go zagadnienia heraldyczne, którym poœwiêci³ m.in. prace: Obce rycerstwo w Wielkopolsce w XIII-XVI w. (1929), Studia nad pierwotnym rozsiedleniem rycerstwa wielkopolskiego XI-XII w. (1913-1933). W tych badaniach okazywa³ pewn¹ ostro¿noœæ i stara³ siê unikaæ zbytniego operowania hipotezami. S¹ t¹ jednak nie tyle monografie historyczno-genealogiczne, ile obficie nagromadzony materia³. Podobnie mo¿na powiedzieæ o jego pracach edytorskich: Nieznane zapiski heraldyczne... z ksi¹g ziemskich i grodzkich w Poznañskiem Archiwum Pañstwowym z³o¿onych (1915 I) i Nieznane zapiski heraldyczne (1921 II). Od roku 1914 zaczê³y wychodziæ kolejne tomy wydawnictwa, które rozs³awi³y jego imiê: Badania nazw topograficznych archidiecezji gnieŸnieñskiej (1914), Badania nazw topograficznych dzisiejszej archidiecezji poznañskiej (1916 I-II), Badania nazw topograficznych dawnej zachodniej i œrodkowej Wielkopolski (1921-1922 I-II), Badania nazw topograficznych wschodniej Wielkopolski (1926-1928 I-II). PóŸniej autor ogarn¹³ wszystko wspólnym tytu³em Badania nazw topograficznych starej Wielkopolski, wydaj¹c jako ich tom VIII – Nie istniej¹ce miejscowoœci Wielkopolski oraz Uzupe³nienie poprzednich tomów (1939). Zarejestrowa³ najstarsze przekazy nazw osad ludzkich i wszelkich obiektów fizjograficznych, stworzy³ wiêc bezcenne Ÿród³o dla historyka osadnictwa i jêzykoznawcy. Korzystaj¹c z tych materia³ów Kozierowski og³osi³ kilka prac rekonstruuj¹cych dawny stan osadniczy lub fizjograficzny: Pierwotne osiedlenie pojezierza Gop³a, Pierwotne osiedlenie ziemi gnieŸnieñskiej wraz z Pa³ukami, Nazwy rzeczne w Lechii przyba³tyckiej... i inne („Slavia Occidentalis” T. 2: 1922—T. 10: 1931).
Na pocz¹tku lat trzydziestych ks. Stanis³aw Kozierowski nawi¹za³ wspó³pracê z redagowan¹ przez W³adys³awa Stachowskiego „Kronik¹ Gostyñsk¹”. Dla tego czasopisma regionalnego nades³a³ rozprawkê Ziemia Gostyñska w œwietle nazw geograficznych i najdawniejszych Ÿróde³ œredniowiecza („Kronika Gostyñska” 1930, t. 2, nr 4, s. 93-108; nr 5, s. 109-124; nr 6, s. 125-136) oraz dwa artyku³y: Szkice z dziejów Gostynia – czêœci: Skoczylasowie w Gostyniu, Skrobiszewscy z Brzezia, Szko³y, Ciê¿kie czasy, Archiwum, Nieco liczb („Kronika Gostyñska” 1932, t. 4, nr 3, s. 40-44; nr 5, s. 65-68; nr 6, s. 91-93; nr 7, s. 97-99) i Nazwa polna „Folêgi” w Gostyniu i „obszar” („Kronika Gostyñska” 1933, t. 5, nr 10, s. 148-149).W po³owie lat trzydziestych, na wniosek prof. S. Paw³owskiego, zacz¹³ opracowywaæ i wydawaæ Atlas nazw geograficznych S³owiañszczyzny zachodniej, którego zdo³a³ og³osiæ: z. 1 (Pomorze Zachodnie, 1934), z. 2 A (Pomorze Zaodrzañskie, 1937) i z. 2 B (Rugia, 1935). Mocn¹ stron¹ prac ks. Kozierowskiego by³o bogactwo udostêpnionych materia³ów, s³ab¹ zaœ ich objaœnienie, zw³aszcza rekonstrukcja dawnego brzmienia nazw. Niedostatek wykszta³cenia lingwistycznego widoczny jest w po¿ytecznej pracy Nazwiska, przezwiska, przydomki, imiona polskie niektórych typów s³owotwórczych. Ksiêga rodzaju ludu polskiego (Cz. 1. 1938, Cz. 2. 1948). Kozierowski og³osi³ ponadto Szematyzm historyczny ustrojów parafialnych archidiecezji gnieŸnieñskiej (1934) i Szematyzm historyczny parafii archidiecezji poznañskiej (1935). Te prace naukowe mia³y równie¿ znaczenie polityczne. S³u¿y³y one poznaniu s³owiañskiej przesz³oœci ziem zgermanizowanych, propagandzie za ich rewindykacj¹, a tak¿e dostarczy³y argumentów do dyskusji z szowinistycznymi tezami uczonych niemieckich.
Ks. Stanis³aw Kozierowski dzia³a³ równie¿ jako organizator ¿ycia naukowego. Od 1914 roku by³ redaktorem „Roczników Poznañskiego Towarzystwa Przyjació³ Nauk”, zaœ od 1917 roku przewodnicz¹cym Wydzia³u Historyczno-Literackiego tego¿ towarzystwa. W 1918 roku wszed³ do komisji organizuj¹cej Uniwersytet Poznañski. Nale¿a³ do œcis³ego grona jego za³o¿ycieli. By³ cz³onkiem Naczelnej Rady Ludowej i pos³em na Sejm Dzielnicowy. Po odzyskaniu niepodleg³oœci sprawowa³ funkcjê kuratora Archiwum Pañstwowego w Poznaniu i cz³onka komisji do spolszczenia nazewnictwa w oswobodzonej Wielkopolsce. W 1920 roku habilitowa³ siê na Uniwersytecie Poznañskim z zakresu nauk pomocniczych historii. W tym¿e roku zosta³ cz³onkiem Komisji Jêzykowej Polskiej Akademii Umiejêtnoœci, nastêpnie Komisji Geograficznej (1925), a w 1936 roku wybrano go cz³onkiem korespondentem Akademii. By³ przez krótki czas wicedyrektorem Instytutu Zachodnios³owiañskiego, wicedyrektorem Instytutu Ba³tyckiego w Toruniu w 1926, wiceprezesem Polskiego Towarzystwa Heraldycznego, w 1929 roku wszed³ do Wojewódzkiej i Ministerialnej Komisji Toponomastycznej. W tym¿e roku zosta³ mianowany profesorem tytularnym na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Poznañskiego. Lata 1939-1945 prze¿y³ Kozierowski w Winnej Górze. Okupanci wymusili na nim pewne zobowi¹zania do wspó³pracy naukowej. Wszystko to podkopa³o jego zdrowie. Jeszcze w latach 1945-1947 wzi¹³ udzia³ w akcji polszczenia i ustalania nazw na ziemiach odzyskanych. Zmar³ 1 lutego 1949 roku w Winnej Górze. Ogromn¹ bibliotekê, zbiory naukowe zapisa³ Archiwum Pañstwowemu w Poznaniu. Jego prace naukowe znajduj¹ siê tak¿e w Bibliotece Raczyñskich w Poznaniu, w zbiorach PTPN oraz Kurii Metropolitalnej w GnieŸnie.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
fot. Ksi¹dz prof. Stanis³aw Kozierowski
Studja nad pierwotnem rozsiedleniem rycerstwa wielkopolskiego
VIII. Ród Samsonów-Watów
Ks. Stanis³aw Kozierowski
Ród rycerski Watów, w Wielkopolsce tak¿e Samsonami zwanych, pojawia siê w pierwszej po³owie XIII w. na Morawach, Wêgrzech i w Wielkopolsce. Bli¿szych zwi¹zków pokrewieñstwa w tej odleg³ej epoce nie podobna stwierdziæ. LuŸne tylko nasuwaj¹ siê wspomnienia np. w dawnej okolicy Watów pod Zb¹szyniem znajdowa³a siê wieœ Morawce, znana ju¿ r. 1262, a w komitacie nowohradzkim na pó³noc od Budapesztu, gdzie wówczas siedzieli Watowie, jest do dziœ osada Samsonhaza czyli po s³owacku Samsonhaza; czy i rzekê Obrawê w zlewie Tayi, p³yn¹c¹ niedaleko siedzib Watów na Morawach, godzi siê ³¹czyæ z nasz¹ Obr¹ równie¿ w pobli¿u posiad³oœci Watów pod Zb¹szyniem, trudno orzec. Przytaczam tylko dla zupe³noœci, aby nic nie pomin¹æ, coby mog³o wyœwietliæ pochodzenie tego rodu.
Najdawniejszy Wata na Morawach ¿y³ na prze³omie XII i XIII w., a wspomniany tylko dorywczo jako ojciec Bohus³awa œwiadcz¹cego w O³omuñcu r. 1222, chyba ¿e go uto¿samimy z komornikiem Watem "Wath camerarius", œwiadkiem w Pradze r. 1219. Bracia Wata i Bogus³aw wystêpuj¹ jako kasztelanowie Wranowa pod Bernem r. 1224. W latach 1228 - 1233 piastowa³ Wata godnoœæ podkomorzego, póŸniej np. r. 1236 zapisani obaj bracia bez godnoœci. Ci¿ zamienili r. 1239 z klasztorem kladrubskim posiad³oœæ sw¹ Zhor na Bezdedice (Bezdedich in provincia Seleuuensi). Ostatni raz zapisany Wata jako œwiadek r. 1248 w Litomierzycach, potem niknie wszelki œlad.
Na Wêgrzech pojawia siê nazwisko Wata "Vata" w rodzie Zahów "Zaah, Zah, Zach, Zachu, Zack" a mianowicie w odnodze Karancs-Keszi-Agak w pierwszej po³owie XIII w. Siedzieli przewa¿nie w komitacie nowohradzkim, po³o¿onym na pó³noc od Budapesztu. Dzier¿yli miejscowoœci Berentefalva (villa Berenta), Karancs-Keszi, s³owackie Karanczkesovce, Torincs, s³ow. Terine, Bank, s³ow. Banka; jest nawet w tym komitacie osada Samsonhaza, s³ow. SamSonhaza. Najdawniejsi przedstawiciele tego rodu s¹ Istvan z r. 1222, Kazmer r. 1227, Osl, tego¿ syn Vata r. 1227, Vaty syn Zah r. 1244, dalszy potomek Pal zmar³y r. 1335.
Nazwisko Wata wskazuje na Czechy i Wêgry a S³owaczyznê naddunajsk¹. Miejscowoœæ Vatenice w Czechach posiada³ klasztor kladrubski ju¿ r. 1115; by³oby wiêc lam¿e jakieœ imiê Vaten. Na S³owaczyŸnie zaœ jest nad Dunajem miasto Vacov, tj. Waców, wêgierskie Vacz, niemieckie Waitzeu. St¹d biskup "Vatienzis episcopus" pos³owa³ od króla wêgierskiego do cesarza i papie¿a r. 1241, r. 1271 wystêpuje biskup miejscowy Filip "Vaciensis episcopus". Otó¿ w pobli¿u Wacowa w komitacie nowohradzkim stwierdziliœmy w pierwszej po³owie XlII w. Watê!. Nasuwa siê wiêc pytanie, czy nazwisko Wata nie jest w zwi¹zku etymologicznym z Wacowem. Oprócz nazwiska Wata by³o w XIII w. na Wêgrzech jeszcze nazwisko Vatharius, który za ma³¿onkê mia³ r. 1273 siostrê króla wêgierskiego.
W Wielkopolsce na pograniczu ziem œwiebodziñskiej i sulichowskiej wy³ania siê pierwszy Samson z pomroki dziejowej r. 1245. W dokumencie pochodz¹cym z klasztoru Cystersów w Obrze wystêpuj¹ jako œwiadkowie miêdzy innymi Trzebies³aw Mœcigniewowic, kleryk Marcin Czes³awic, rycerz Samson a za nim zapisany Machary, syn Konrada, mo¿e za³o¿yciela Konradowic, dziœ Kurnatowic. Nie ulega ¿adnej w¹tpliwoœci, ¿e ten Samson jest przodkiem naszego rodu, bo w³aœnie w tej okolicy d³ugie wieki siedzieli cz³onkowie tego rodu, Samsonami i Watami siê zowi¹c. Samson Gniewomirowic nale¿a³ r. 1256 do 9 zak³adników, synów szlachty wielkopolskiej, których ksi¹¿ê Przemys³ I da³ ksiêciu pomorskiemu Œwiêtope³kowi jako rêkojemców. Mo¿e to by³ bratanek poprzedniego Samsona, w takim razie Samson I i Gniewomir byliby braæmi.
Te¿ imiona Samson i Gniewomir spotykamy jeszcze w XIII w. w Grodzisku pod Œwiebodzinem. Roku 1280 rycerze Pe³ka, Bogufa³, Ziemis³aw, Gniewomir, Stefan i synowie Falis³awa Marek i Samson zlecili posiad³oœæ sw¹ Grodzisko (Grodziszcze) klasztorowi paradyskiemu, a za to otrzymali, od Doliwczyka Miko³aja Sêdziwojewica wieœ Chwa³kowo Koœæ. pod Œremem.
Grodzisko œwiebodziñskie dzier¿y³ klasztor cysterski w Parady¿u jeszcze r. 1481. Trudno rozstrzygn¹æ, czy tak¿e innych Gniewomirów z tej okolicy mo¿na zaliczyæ do naszego rodu, choæ niektóre poszlaki przemawiaj¹ za tem. Gniewomir by³ r. 1248 kasztelanem rogoziñskim, a od r. 1260 - 86 dzier¿y³ kasztelanjê zb¹sk¹. Komes Gniewomir posiada³ w tych stronach m³yn Nia³ko na rzece Dojcy w Karpicku, który przed r. 1286 czêœci¹ darowa³ a czêœci¹ zamieni³ z Cystersami oberskimi na Kupienin, po³o¿ony w s¹siedztwie dawniejszej siedziby Samsonów, Grodziska pod Œwiebodzinem. Kupienin posiadali na prze³omie XIV i XV w. Smolkowie. Dalszy Gniewomir to Trzebies³awa syn pod Koninem w Nies³uszu, w którym Boles³aw Pobo¿ny wzniós³ r. 1267 zamek warowny; pytanie, czy nie pochodzi³ od Zb¹szynia. Mo¿e to tego¿ Gniewomira Trzebies³awica syn Trzebies³aw Gniewomirowic œwiadczy³ w Lginiu r. 1312. Imiê Trzebies³aw równie¿ nale¿y do pierwszej po³owy XIII w. w tych stronach. Trzebies³aw by³ krewnym kasztelana szyd³owskiego (pod Krosnem) Witos³awa (Witziaus) r, 1237, znów Trzebies³aw, Mœcigniewa syn, œwiadkiem w Zb¹szyniu r. 1245 i mo¿e brat Mœcigtniewowiców Mœcigniewa, Sêdziwoja i Wis³awa (Wis³aw = Witos³aw!) z ¯odynia i Morawiec r. 1262. Nazwa Morawce ³¹czy piêknie naszych rycerzy z Watami morawskimi od Wranowa. Trzy te charakterystyczne imiona Trzebies³aw, Mœcigniew i Gniewomir odnajdziemy na schy³ku XIV i w pocz¹tkach XV w. w Grodziszczku pod Bukiem, które przypisaæ musimy tak¿e Samsonom z innych powodów, o czem póŸniej bêdzie mowa.
Pod Goœcichowem, dzisiejszym Parady¿em, znajdowa³a siê dolina Gnymar, niew¹tpliwie w zwi¹zku z imieniem Gniewomir, r. 1230. Mo¿e przez zwi¹zek ma³¿eñski z Samsonówn¹ otrzyma³ dawno przed r. 1230 Doliwczyk komes Bronisz Goœcichowo, do którego sprowadzi³ oko³o tego¿ roku Cystersów, mog³a te¿ jego matka pochodziæ z naszego rodu. A poniewa¿ w okolicy Goœcichowa niewiele posiada³, wyznaczy³ im na uposa¿enie rozmaite wsie na obszarze Doliwów pod Ksi¹¿em, Œremem i Zaniemyœlem. Niestety nie znamy imienia jego ma³¿onki, która wówczas tj. r. 1230 jeszcze ¿y³a jak i jego rodzice. W ksiêdze brackiej klasztoru lubiñskiego jest on z rodzin¹ wymieniony a mianowicie z bratem Jarostem, matk¹ Krystyn¹ i siostr¹ ¯ytes³aw¹. Do naszego rodu zaliczam tak¿e Jana Janowica ze Skokowa pod Lubrz¹ czy Miêdzyrzeczem, wspó³w³aœciciela gniazda Samsonów Grodziska pod Œwiebodzinem przed r. 1259. Œledz¹c za Samsonami w innych dzielnicach spotykamy na Œl¹sku r. 1293 Samsona, który naby³ wieœ Czeplin (Zceplin) a Czaple pod Kluczborkiem od wdowy Uszona. W Ma³opolsce by³ Samsona syn S³awomir rycerzem biskupa krakowskiego r. 1222. Przynale¿noœci rodowej tych¿e nie znamy.
W pocz¹tkach XIV w. wysuwaj¹ siê na czo³o ziemianie z N¹dni pod Zb¹szyniem. Do nich zaliczy³bym Janika i Wilis³awa z N¹dni (nie Naderzy!) œwiadcz¹cych w okolicy Tuchorzy r. 1311. Pewni zupe³nie Samsonowie, to Sambor, Wata i Wilis³aw .z N¹dni, którzy przytomni byli r. 1329 przy sp³aceniu Myszczyca i Myszêty, Uszanty synów, przez Cystersów paradyskich za odst¹pienie Wyszanowa M. Pieczêæ Sambora przedstawia god³o jego osobiste i przypomina znak herbowy Gryfitów z XIII w. Komes Wilis³aw z N¹dni darowa³ Zakrzewo pod Zb¹szyniem r. 1320 Cystersom paradyskim. Zdaje siê, ¿e Wilis³aw najrychlej umar³ ze swych braci, bo Sambor z N¹dni i Wata œwiadczyli jeszcze r. 1335 w Zb¹szyniu, a Wata z N¹dni zobowi¹za³ siê r. 1338 nigdy nie niepokoiæ klasztoru paradyskiego o posiadanie Zakrzewa. Imiê Wilislaw jest pewnie identyczne z Wielis³awem znanym w Wielkopolsce ju¿ w XIII w. np. komes Wielislaw z Darnowa darowa³ G³uchowo pod Czempiniem klasztorowi lubiñskiemu przed r. 1258, mo¿e wnukiem jego by³ komes Wielislaw z Darnowa r. 1312. Przypuszczam, ¿e imiê Wielis³aw jest w zwi¹zku historycznym z Wielichowem polo¿onem w okolicy Samsonów. Mo¿e wiêc Samsonowie byli pierwotnymi w³aœcicielami Wielichowa, nim je posiedli biskupi poznañscy przed r. 1297. Czy Wielis³aw jest pierwotnem imieniem Samsoñczyków, czy te¿ zapo¿yczonem od innego rodu, trudno odpowiedzieæ. Imiê Sambor Samsonezyka z N¹dni powtarza siê na schy³ku XIV w. w starem gnieŸdzie tego rodu w Prochach pod Wielichowem. Bez zwi¹zku z poprzednimi zapiszemy jeszcze z pierwszej po³owy XIV w. Wojciecha Samsonowica œwiadcz¹cego r. 1317 w Pyzdrach i Pieczka Samsona, marsza³ka ksiêcia g³ogowskiego, obecnego w Chobienie r. 1331.
Stwierdziliœmy Watê w N¹dni r. 1329 tj. 100 lat póŸniej ni¿ na Morawach i Wêgrzech. Nastêpuje w Ÿród³ach kilkudziesiêcioletnia przerwa, dopiero na schy³ku XIV w. liczne zapiski ksi¹g ziemskich rozjaœniaj¹ nam dzieje i pozwalaj¹ rozejrzeæ siê w tej rojnej rzeszy rycerstwa naszego rodu. Urz¹dzimy naprzód przegl¹d naszych ziemian po wsiach i sio³ach na rubie¿ach Wielkopolski miêdzy Zb¹szyniem a Œwiebodzinem. Zaczniemy od znanej nam ju¿ N¹dni po³o¿onej nad jeziorem B³êdnem pod Zb¹szyniem. Potomkiem Waty z r. 1329 jest prawdopodobnie Maciej Wata z N¹dni, Kosieczyna i D¹biec. R. 1391 przywodzi³ przeciw niemu œwiadków Piotr z Nosilina, osady zaginionej pod Moraskiem, r. 1394 powo³a³ Macieja Watê na œwiadka Marcin z Chobienic przeciw Gniewomirowi, r. 1396 stawa³ Maciej Wata na terminach z pasierbem Pradla o po³owê Kosieczyna i D¹biec. W sporach z podsêdkiem dobrzyñskim Kosisk¹ (z Orchowa) naganiony przez tego¿, r. 1398 przywiód³ Maciej z N¹dni, Wata zwany, dla oczyszczenia szlachectwa stryjców herbowych Wojciecha Rzeszotarzewskiego (z dzisiejszego Rostarzewa) i Paw³a Piotrkowskiego, którzy przysiêgli bez wymienienia klejnotu; w drugiej parze przysiêgli Na³êcze Miko³aj i Piotr z Pierska a w trzeciej Zarêbice Miko³aj Zatomski i Piotr Wilk Lubosiñski. Po Macieju z N¹dni wystêpuj¹cym jeszcze r. 1403 zosta³a wdowa Helena i synowie Piotr, Dobrogost, Miko³aj, Samson, Jan i Stanis³aw z N¹dni i Kosieczyna Roku 1408 Miko³aj Wata, syn niegdyœ Filipa z N¹dni, i synowie po jego stryju Macieju wy¿ej wymienieni z matk¹ Helen¹, w³aœciciele na N¹dni i Kosieczynie ufundowali koœció³ w Kosieczyniê pod wezwaniem œw. Aposto³ów Szymona i Judy. Oprócz ³anu w Kosieczyniê pozwolili na rybo³óstwo w jeziorze B³êdnie, przeznaczyli dziesiêcinê w majêtnoœciach swych G³uponiu i Trzciance i dodali ogród w N¹dni.
Roku 1412 dzielili siê bracia rodzeni Piotr, Dobrogost, Stanis³aw, Jan i Miko³aj (Maciejowice) i brat ich stryjeczny Miko³aj (Filipowic) N¹dni¹ z zamkiem (fortalitium), G³uponiem i Trzciank¹; rozjemcami byli Samsoñczyk Stefan Rzeszotarzewski oraz Miko³aj i Grzymko (mo¿e Leszczyc) z Brod. Do zgody nie przysz³o, a spory trwa³y jeszcze kilka lat, np. r. 1418 ci¿ bracia Stanis³aw, Jan i Miko³aj G³upoñscy dochodzili praw swych do po³owy N¹dni, Kosieczyna i Chlastawy przeciw Miko³ajowi Wacie. Ten¿e Miko³aj Wata (Filipowic) z N¹dni mia³ stale przydomek Wata; r. 1408 toczy³ sprawy z Zygmuntem z Goli, r. 1417 Wata N¹dzeñski oraz Wincenty i Zygmunt Korzbokowie kwitowani przez Bartosza Wizemburga z Gostynia; r. 1434 Miko³aj Wata z G³uponia nazwany, niewiadomo czy to Filipowic czy Maciejewic, choæ drugie prawdopodobniejsze. Piotr Wata (Maciejewic) z N¹dni, r. 1427 na s¹dach z Henrykiem Rakelem de Low (z D¹brówki) jest niew¹tpliwie t¹ sam¹ osob¹ co Piotr Wata z Kosieczyna r. 1424 i Piotr Wata z G³uponia r. 1435. Do nastêpnego pewnie ju¿ pokolenia nale¿y Wojciech Wata N¹dziñski z N¹dni r. 1434 niegdyœ z N¹dni pisany r. 1446, póŸniej r. 1450 Wojciech z N¹dni Wata, w³aœciciel Bobowicka (de Bobowicko). Mo¿e jego rodzeñstwem byli Barbara i Sêdziwoj z N¹dni r. 1435, znany nam jeszcze z postêpowania s¹dowego z Zygmuntem z Psarskiego z r. 1447 i z Œwiêtos³awem z G³uponia z r. 1452.
Kosieczyn, jak wspomnieliœmy wspó³dzierzyli ziemianie z N¹dni na schy³ku XIV w. Maciej i Filip, potem ich synowie i potomkowie. Najczêœciej wspominani s¹ Miko³aj i Piotr Watowie z Kosieczyna np. r. 1424, jako œwiadkowie w Parady¿u r. 1425 przywiesili do dokumentu pieczêcie z herbem Samson, znani s¹ jeszcze r. 1447. Nieraz jeszcze spotykamy Piotra Watê z Kosieczyna w Ÿród³ach np. r. 1438 œwiadczy³ w Prusimiu w sprawie sprzeda¿y wsi KoŸminka, sk¹d tak¿e znamy Samsonów, rozprawia³ siê r. 1447 z Tomkiem niegdyœ Œtrzêpiñskim i Janem z O³usza, ostatni raz znalaz³em o nim wzmiankê nastêpnego roku 1448.
W drugiej po³owie XV w. pojawiaj¹ siê bracia Jan i Sêdziwoj z Kosieczyna i Chlastawy r. 1463 na terminach z Miko³ajem Kokalewskini prawdopodobnie stryjcem swym herbowym. By³ te¿ Jan G³upoñski niegdyœ z Kosieczyna, pisany tak r. 1465 , Jan Stodó³ka z Kosieczyna r. 1470, Dobrogost Wata i Miko³aj w Kosieczynie r. 1458, Miko³aj Kosicki Bro¿yna r. 1493 w Chlastawie, Jan z Kosieczyna i Chlastawy r. 1494, Dobrogost Kosicki z Kosieczyna i Belêcina r. 1494, Dobrogost Kosicki w Zakrzewku r. 1497. Oprócz Dobrogosta znamy takie jego braci Stanis³awa i Wojciecha; wszyscy trzej dziedziczyli w Kosieczynie, Zakrzewku, Belêcinie i Chlastawie r. 1501. Jeszcze w XVI w. podzielony by³ Kosieczyn na 7 czêœci, poznaliœmy ju¿ r. 1408 6 synów po Macieju i 1 po Filipie. R. 1555 wystêpuj¹ tu Piotr i Jan Jaromirscy (r. 1581 tylko Jan Jaromirski), Maciej Proski r. 1560 naby³ Jan Zakrzewski w Kosieczynie dzia³, który sprzeda³ Maciej Proski bratu swemu Janowi Zakrzewskiemu w obecnoœci Piotra Kosickiego i Jana Konopki, r. 1581 stolnik poznañski Maciej Proski), Miko³aj Kosicki (r. 1581 Jan Kosicki, drugi dzia³ Zofji Kosickiej), Sebastjan D¹browski (r. 1581 Agnieszka D¹browska), Jan i synowie Olecha Skrzydlewscy (r. 1581 Jan Belêcki) - prócz D¹browskich wiêc sarni Samsonowie. Przyleg³a Chlastawa ju¿ r. 1418 wymieniona miêdzy dzia³ami Watów z N¹dni, Kosieczyna i G³uponia. R. 1497 skonfiskowane w Chlastawie Marcinowi Kosickiemu mienie otrzyma³ Micha³ D¹browski. W nastêpnym wieku niektórzy Konopkowie z Kosieczyna nosili tak¿e nazwisko Chlastawskich np. na schy³ku XVI w. np. Jan Chlastawski Konopka, syn Jana Chlastawskiego Konopki, w³aœciciela dzia³ów Chlastawy i Kosieczyna. R. 1681 siedzieli w Chlastawie Jan Kosicki, Jan Konopka i Agnieszka D¹browska, ci¿ tak¿e w Kosieczynie.
G³upoñ w parafji brodzkiej nale¿a³ ju¿ r. 1408 do dziedzictwa Samsonów z N¹dni, Kosieczyna i Trzcianki. Przy dzia³ach rodzinnych przypad³ Helenie, wdowie po Macieju, i jej synom Piotrowi Wacie, Dobrogostowi, Stanis³awowi, Janowi i Miko³ajowi. Helena z G³uponia r. 1414 pochodzi³a, zdaje siê, z niedalekiego W¹sowa, jak to przypuszczaæ mo¿na z rozpraw s¹dowych z r. 1418 i 1419, znana jeszcze r. 1432. Z jej synów zasiada³ Dobrogost z G³uponia jako podkomorzy w Poznaniu r. 1418, najczêœciej wspominany Piotr Wata z G³uponia, który siê doczeka³ sêdziwego wieku, zmar³ przed r. 1463 (?). W drugiej po³owie XV w. pojawiaj¹ siê w G³uponiu Œwiêtos³aw, r. 1452 na terminach z Sêdziwojem Wat¹ z N¹dni, Jan G³upoñski niegdyœ z Kosieczyna r. 1465. Piotr G³upoñski przeniós³ siê do Kokalewa, dziœ K¹kolewa przed r. 1493, sk¹d tak¿e znamy Samsonów. Jeszcze r. 1526 spotykamy st¹d pewnego Samsoñczyka, a mianowicie Leona G³upoñskiego, który by³ stryjem córki Tomasza Lutolskiego w Gorzycy.
S¹siednia Trzcianka by³a tak¿e w rêku Watów z N¹dni, Kosieczyna i G³uponia r. 1408. Pisa³ siê st¹d czêsto Miko³aj Wata, którego brat Pietrasz Urbanowski (rodzony czy przyrodni ?) r. 1412? wprowadzony do Karny. R. 1418 rozprawia³ siê Miko³aj Wata z Miko³ajem Œliwiñskim a nastêpnego roku 1419 z Piotrem Ciesielskim, prawdopodobnym Samsoñczykiem, r. 1421 zarzuci³ Maternie z Kreska nieszlacheckie pochodzenie i proces przegra³. R. 1444 pojawia siê jakiœ Miko³aj Trzeciñski niegdyœ £¹cki zwany albo Miko³aj z Trzcianki niegdyœ z £êk, ale nic wiêcej o nim nie wiemy. Znów bez zwi¹zku z poprzednimi Wojciech i syn jego Absalom w³aœciciele Trzcianki, toczyli r. 1476 spory z Piotrem i Janem, braæmi z Sarbi. Do naszego rodu zaliczê ks. Jana Pakos³awskiego z G³uponia i Trzcianki, pisanego tak¿e Janem z Trzcianki, plebana w Bukowcu, który r. 1493 mia³ postêpowanie s¹dowe z Klar¹ Trzcieñsk¹, niewiadomo czy identyczny z Janem Trzcieñskim w Trzciance r. 1498. W przyleg³ym Pakos³awiu by³y w œrednich wiekach dwa dzia³y, z których jeden dzier¿yli Zarêbice-Prawdzice a drugi niewiadomo od kiedy Samsonowie. Oprócz ks. Jana Pakos³awskiego z Gluponia i Trzcianki zaliczy³bym do Samsonów Ropylów Pakos³awskich a. Rosnowskich, z nich Jan Ropyl w Rosnówku r, 1484, Jan Ropyl Pakos³awski w Pakos³awiu kilkanaœcie lat póŸniej, po zmar³ym Janie Rosnowskim Ropelu córka Zofja wspomniana r. 1525. Uwa¿am tych Ropylów za Samsoñczyków, bo znamy ich te¿ z Rosnowa.
Wracaj¹c do N¹dni, z którejœmy wyszli, zabierzemy po drodze na pó³noc od tej wsi polo¿ony przysio³ek Saksonki, niewiadome kiedy i przez kogo osadzony, bo dopiero w XVIII w. pojawia siê w Ÿród³ach. Na zachód od Kosieczyna nad Zgni³¹ Obra po³o¿ony KoŸminek w pierwszej po³owie XV w. dzier¿yli tak¿e Samsonowie, prawdopodobnie nie ca³y, bo r. 1416 siedzia³ tu tak¿e Fryderyk Lesth z ziemiañskiej rodziny z Marchji pochodz¹cy. Wojciech Wata ze wsi KoŸmina by³ œwiadkiem Luki r. 1437, naby³ od brata swego Jana r. 1438 po³owê, tej wsi, a transakcja ta dokona³a siê w Prusimiu w obecnoœci Piotra Waty z Kosieczyna. Zdaje siê, ¿e Watowie w KoŸminku nie d³ugo siedzieli, bo r. 1443 Wojciech Wata niegdyœ KoŸmiñski rozprawia³ siê z Janem Jarogniewskim (z Chobienic). Posuwaj¹c siê od KoŸminka ku Miêdzyrzeczowi napotykamy w tej okolicy rozmaite siedziby naszego rodu jak £agowiec z nieznanym dzisiaj Myœleszewem, Bukowiec, Lutol Suchy, Górzyca Wielka i Bobowicko. w których to miejscowoœciach mo¿emy stwierdziæ naszych Watów bez wielkich dociekañ.
Z Myœleszewa, które niegdyœ graniczy³o z Bukowcem i £agowcem Katarzyna z dzieæmi procesowa³a siê r. 1424 o ojcowiznê w £agowcu i Myœleszewie z Ma³gorzat¹ i Agnieszk¹ z Lutola i Ma³gorzat¹ z Bukowca. Do £agowca, przyby³ zdaje siê dopiero Sêdziwoj Wata, którego ma³¿onk¹ by³a Barbara z £agowca, mo¿e od N¹dni, bo w procesie z Janem Godziszewskim rêczy³ za nich r. 1436 Wojciech z N¹dni. Ten¿e Sêdziwoj Wata z £agowca r. 1446 rozprawia³ siê z Jadwig¹, ma³¿onka Samsoñczyka Piotra z Belêcina, a nastêpnego roku 1447 w tej sprawie ju¿ niegdyœ z £agowca pisany. W Bukowcu pierwszy nam znany Wata to Jan, r. 1447 na terminach z pod*sêdkiem Dobrogostem, za którego rêczy³ Jan z Otusza; tam¿e Jan z Otusza wówczas tak¿e z Piotrem Wat¹ z Kosieczyna wspomniany. R. 1402 prawowa³ siê nasz Jan Wata z Miko³ajem Koliñskim, zmar³ tego¿ roku osierocaj¹c córkê Jadwigê, której opiekunem by³ Miko³aj Bobowicki. Wawrzyniec Bukowiecki r. 1499 na s¹dach o ³¹kê w Gorzycy z Janem Wat¹ Gorzyckim, Jan zaœ Bukowiecki, Dobrogost Bêlecki i Jan Wata Debrzeñski byli stryjami sierot po Miko³aju Popowskim w Popowie pod Sierakowem r. 1512. W Bukowcu jak i w innych posiad³oœciach Watów spotykamy rodzinê Konopków, których przynale¿noœci rodowej bli¿ej, nie umiemy okreœliæ. W pobli¿u £agowca i Bukowca po³o¿ony Lutol Suchy by³ królewszczyzn¹ wprawdzie, ale i st¹d wziêli prawdopodobnie Watowie nazwisko, mo¿e po Smolkach, z których Dersko Smolka tu siedzia³ r. 1408. Po Tomaszu Lutolskim wystêpuje r. 1526 córka, której stryjem by³ Samsoñczyk Leon G³upoñski z Gorzycy.
Gorzyca Wielka, tak¿e Gorzyckiem zwana, w pierwszych dziesi¹tkach XV w. posiad³oœæ Nitardów r. 1408 i 1430, przesz³a w rêce Watów, zdaje siê, w po³owie XV w. R. 1452 pojawia siê w Gorzycy Sêdziwoj Wata, wiod¹cy wówczas sprawy z Jaros³awem Zdbikiem, w Gorzycku pisany r. 1458. Dzieci po nim Jan, Maciej i Burneta z Gorzycy wspomniane r. 1470: Miko³aja Watê z Gorzycy pozywa³ r. 1472 Miko³aj Kurski. Dalsze ich losy mo¿emy œledziæ w Ÿród³ach. Jan Wata Gorzycki mia³ r. 1499 spory o ³¹kê w Gorzycy z Wawrzyñcem Bukowieckim, zapisany z ¿on¹ Ma³gorzat¹ Bia³eck¹ r. 1500, Jan Sêdziwojewic Wata Gorzycki rêczy³ r. 1503 Jarnowi Wacie Wojciechowicowi z Bobowicka, ¿e mu wycli Popowo. Z naszej Gorzycy pochodzi³ kanonik poznañski Pawe³ Gorzycki, który r. 1419 udowodni³ rycerskie swe pochodzenje z herbu Samson i Leszczyc; œwiadczyli Jan Dokowski (Leszczyc), Wojciech Niegolewski (Grzymalita), Jan Sarbski (prawdopodobnie Leszczyc) i Wojciech Grobski (Na³êcz). R. 1526 za ma³oletniego Piotra Janowica Gorzyckiego o dziedzinê nad rzek¹ Paklic¹ stawali stryj jego Jan Gorzycki Wata i wuj Jan Piotrkowski. Ten ostatni Jan Gorzycki Wata ¿y³ jeszcze r. 1540. Nastêpnie dzier¿yli tê parafjaln¹ wieœ Gorzycê r. 1580 Sebastjan i Piotr Gorzyccy. R. 1593 sprzeda³ Górzycê Piotr Gorzycki Wata Luce z Myszêcina. W Zamostowie, Kursku i Kleszczewie dziedziczyli r. 1459 córki po Miko³aju Belêckim, których opiekunem by³ Wojciech Wata z Bobowicka - niew¹tpliwie wiêc któryœ od³am Watów z Belêcina tam siedzia³.
Do Bobowicka przybyli Watowie z N¹dni w po³owie XV w. Wojciech Wata Bobowicki pojawia siê w Ÿród³ach r. 1447, o pochodzeniu jego œwiadczy przydomek z N¹dni r. 1450. Wprowadzony by³ Wojciech do Policka, posiad³oœci Jana, r. 1448 i tego¿ roku widzimy go na s¹dach z prawdopodobnymi Samsonami Tomis³awem, Janem i Stefanem, braæmi z Ciesiel i Otusza. Ma³¿onka jego Zofja wspomniana r. 1450. O bli¿szem jego pokrewieñstwie z Watami z Belêcina œwiadczy fakt, ¿e r. 1459 zastêpowa³ córki po zmar³ym Miko³aju Belêckim w Kursku, Zemostowie i Kleszczewie. R. 1463 sprzeda³ Wojciech Wata Stanis³awowi Zb¹skiemu czêœæ sw¹ w Zakrzewku, podczas gdy drug¹ czêœæ Zakrzewka sprzeda³ wówczas Miko³aj Wata z Goœcieszyna po œmierci brata swego stryjecznego Wojciecha Waty (innego ni¿ nasz Wojciech z Bobowicka). R. 1464 zawar³ Wojciech Wata z Bobowicka uk³ad z kasztelanem kamieñskim Dobrogostem z Lwówka w sprawie granic Bobowicka i Siercza, ten¿e Wojciech Wata z Bobowicka i Maciej Karczewski r. 1473 wystêpowali w s¹dzie jako stryjowie braci z Tuchorzy Jana, Macieja, Wojciecha i Stanis³awa, wreszcie r. 1475 rêczy³ Wojciech Wata z Bobowicka z innymi za braci z Otusza Miko³aja, Piotra, Stanis³awa i Jana. Prawdopodobnie synami naszego Wojciecha Waty byli bracia Miko³aj, Samson, Jan i Salomon z Bobowicka r. 1477, z nich Samson zwa³ siê Bobowickim r. 1482, a brat jego rodzony Jan pisa³ siê wówczas z Debrzna. By³ ten Jan Wata Debrzeñski stryjem córek Zofji, Anny itd. po zmar³ym Zawiszy Bobowickim r. 1494. Samsona zaœ Bobowickiego córka W³odka by³a za Benedyktem Chwa³kowskim w Chwa³kowie pod Mchami, w starej wiêc siedzibie naszego rodu; r. 1516 rozprawia³a siê w sprawie Popowa i Debrzna z stryjem Janem Rychwalskim.
Debrzno pod m. Sierakowem, posiad³oœæ r. 1419 Dobrogosta (pewnie Na³êcza z Kolna), widzimy ju¿ r. 1443 w rêku Wojciecha Waty z Bobowicka, prawuj¹cego siê wówczas z Miko³ajem i Janem Polickimi i Pieczem Konopk¹ z Bukowca. Pewnie dalsz¹ czêœæ Debrzna rezygnowa³ r. 1449 Dobrogost z Kolna Sêdziwojowi Wacie. Z synów po Wojciechu Wacie z Debrzna i Bobowicka zw³aszcza Jan i Salomon Watowie pisali siê z Debrzna np. r. 1481, z nich Jan Wata Goœciejewski z Debrzna zwany Debrzeñskim r. 1498, ten¿e Jan Wata Wojciechowic z Bobowicka otrzyma³ r. 1503 zapewnienie, ¿e mu Jan Sêdziwojowic Wata z Gorzycy wycli Popowo po³o¿one w okolicy Debrzna.
Objêli Watowie w posiadanie Popowo po Byliñczykach, z których Wierzbiêta Rozbicki tu siedzia³ r. 1419. Po zmar³ym Miko³aju Popowskim wystêpuj¹ córki Ma³gorzata i Anna z stryjami Dobrogostem Belêckim i Janem Bukowieckim oraz Janem Wat¹ Debrzeñskim, z nich Anna poœlubi³a Wawrzyñca Koliñskiego. Równie¿ w Popowie jak i w Debrznie dziedziczy³a W³odka Samsonówna Bobowicka, ma³¿onka Benedykta Chwa³kowskiego r. 1516. Równie¿ pod m. Sierakowem za rz. Wart¹ po³o¿ona Tuchola jest starem siedliskiem Samsonów. W³ost z Tucholi r. 1389 œwiadczy³ Dobies³awowi Kwileckiemu, S¹dka z Tucholi prawowa³a siê z tym¿e Dobies³awem r. 1398 kilka lat póŸniej pojawiaj¹ siê r. 1403 Szymka, r. 1417 Dobrogost z Ma³gorzat¹, wspó³w³aœciciele Tucholi. Bez zwi¹zku z nimi Stefan Tucholski, który r. 1413 z Wojciechem z Rostarzewa z herbu Samson œwiadczy³ w Brzeœciu kujawskim Stefanowi z Bodzanowa. W nastêpnym wieku wchodzi³a Tuchola w sk³ad dóbr sierakowskich.
Belêcki r. 1447; mia³ wówczas proces o porêczenie za niego Samsoñczyk Piotr z G³uponia z Tomaszem niegdyœ Strzêpiñskim. Ma³¿onk¹ naszego Piotra Belêckiego by³a Jadwiga, jak to wynika z rozpraw s¹dowych z Sêdziwojem Wat¹ z £agowca pod r. 1446; jako pose³ Jadwigi Belêckiej wys³any by³ do £agowca nastêpnego roku 1447 Jan Belêcki. Trzeci z tych ziemian w Belêcinie to Miko³aj r. 1448. Po zmar³ym Miko³aju Belêckim z Kurska, Zamostowa i Kleszczewa wystêpuj¹ r. 1469 córki, które zastêpuje Wojciech Wata z Bobowicka, z nich Agnieszka i Ma³gorzata jeszcze r. 1464 wspominane. Z póŸniejszych zas³uguje na uwagê Dobrogost Kosicki w Kosieczynie i Belêcinie r. 1494, ten¿e w Zakrzewku r. 1497, pewnie identyczny z Dobrogostem, bratem rodzonym Stanis³awa i Wojciecha z Belêcina, w³aœcicieli na Kosieczynie. Zakrzewku, Belêcinie i Ch³astawie r. 1501 Wojciech Belêcki i Jakób Liñski ze Œremu œwiadczyli z herbu Samson kanonikowi poznañskiemu Miko³ajowi Otuskiemu r. 1500, bracia Stanis³aw i Wojciech dziedziczyli w Belêcinie, Zakrzewku i Kosieczynie r. 1503. Dobrogost zaœ Belêcki, Jan Bukowiecki i Jan Wata Debrzeñski wystêpuj¹ jako opiekunowie i stryjowie Ma³gorzaty i Anny, córek po zmar³ym Miko³aju Popowskim, r. 1512. Jeszcze r. 1580 dzier¿yli dwa dzia³y Belêcina Wojciech i Baltazar Belêccy. Wspomnê wreszcie, ¿e pierwszym opatem polskim w klasztorze Cystersów w Obrze by³ Jan Belêcki r. 1552-1606.
Zakrzewo darowa³ wprawdzie Samsoñczyk Wilis³aw z N¹dni Cystersom paradyskim r. 1320, którzy nie dzier¿yli jednak d³ugo tej wsi, zamieniaj¹c j¹ prawdopodobnie na jak¹œ inn¹ posiad³oœæ. O po³owê Zakrzewa i Œniegoszewa prowadzi³ proces Janusz Jarogniewski z Janem Zakrzewskim i Ders³awem Okrzeszycem r. 1409. Zakrzewko pojawia siê w ksiêgach ziemskich r. 1424, rozprawia³ siê wówczas Miko³aj Wata z ³awnikami z Zakrzewka. R. 1463 sprzeda³ Miko³aj Wata z Goœcieszyna dzia³ Zakrzewka po œmierci stryjecznego brata swego Wojciecha Waty Stanis³awowi Zb¹skiemu, który te¿ naby³ drug¹ czêœæ tam¿e od Wojciecha Waty z Bobowicka. Resztê Zakrzewka posiadali na prze³omie XV i XVI w. bracia z Belêcina i Kosieczyna Dobrogost, Stanis³aw i Wojciech r. 1494 i 1497. Syn zaœ Dobrogosta Be³êckiego Maciej nazywany by³ Zakrzewskim r. 1531. Jan Zakrzewski, niezawodnie Samsoñczyk, naby³ r. 1560 od stryjca herbowego Macieja Proskiego dzia³ w Kosieczynie. Samsonów Zakrzewskich wspomina tak¿e Paprocki. Jeden z Watów Belêckich przeniós³ siê do Chobienic, z nich pochodzi³ kanonik poznañski Bonawentura Chobieñski r. 1541, syn Bonawentury Be³êckiego, herbu Samson i Bylina z strony ojca, z matki Zofii herbu £odzia i Leszczyc. Inny znów Wata z Belêcina przyby³ do Skrzydlewa pod Kamienn¹ po³o¿onego, gdzie ju¿ w XV w. Samsonowie dzier¿yli Popowo, Debrzno itd. R. 1555 Jan i synowie Olecha Skrzydlewscy wspó³dziedziczyli w Kosieczynie, prawdopodobnie wiêc byli Samsonami; roku zaœ 1580 posiada³ Skrzydlewo Gaspar Belêcki, niew¹tpliwy Samsoñczyk.
Do Jaromierza, starego gniazda Jeleni - Nia³ków, zawitali Watowie póŸno, mo¿e dopiero w XVI w. R. 1555 wspó³dziedziczyli w Kosieczynie Piotr i Jan Jaromierscy, z nich Jan w Kosieczynie r. 1580. Miecznik poznañski Jan Jaromierski z Kosieczyna by³ herbu Samson wed³ug pieczêci zachowanej z r. 1619. Samsonów Jaromierskich wywodzi Niesiecki s³usznie, jak widzieliœmy z Kosieczyna. Jednej dzielnicy z Samsonami z N¹dni byli ziemianie z Rzeszotarzewa, dzisiejszego Rostarzewa. Na schy³ku XIV w. siedzia³ tu Wojciech Rzeszotarzewski. R. 1388 rozprawia³ siê z Heydanem z Strzelec, r. 1398 przysiêga³ z Paw³em Piotrkowskim w pierwszej parze przy wywodzie szlachectwa stryjcowi herbowemu Maciejowi Wacie z N¹dni, r. 1401 zapowiada³ posiad³oœci swe B³ocko, Powodowe, Tuchorzê, Golê, GuŸdzin i zamek w Rostarzewie, r. 1412 by³ z Miko³ajem i Grzymkiem z Brod rozjemc¹ przy dzia³ach Watów w N¹dni, G³uponia, Trzcianki i Kosieczyna, r. 1413 z Stefanem Tucholskim œwiadczy³ w pierwszej parze wspó³klejnotnikowi swemu Stefanowi z Bodzanowa. Synów Wojciecha Rzeszotarzewskiego znamy dwóch, Szczepana, którego ma³¿onk¹ by³a Ma³gorzata z Karczewa, r. 1401 i 1402, oraz Jana r. 1416, z nich Szczepan Rzeszotarzewski prawowa³ siê w nastêpnych latach z Boguchwa³em a. Chwa³em Ratajskim o jakieœ zobowi¹zania w Ratajach r. 1417 i 1418. W drugiej po³owie XVI w. s³yszymy, ¿e niegdyœ Jan Rzeszotarzewski, Wincentego wnuk, sprzeda³ dzia³ swój w Karczewie niegdyœ Maciejowi Karczewskiemu. Do Karczewa pod Kamieñcem œmigielskim przyszed³ mo¿e Samsoñczyk Szczepan Wojciechowic z Rzeszotarzewa, którego ma³¿onka pochodzi³a z Karczewa, przed r. 1401.
Maciej Karczewski i Wojciech Wata z Bobowicka wystêpuj¹ r. 1473 jako stryjowie Jana, Macieja, Wojciecha i Stanis³awa, braci z Tuchorzy. By³y niegdyœ w Karczewie trzy dzia³y, które r. 1581 posiadali Marcin i Agnieszka Karczewscy i Stanis³aw Zadorski. Jadwiga Karczewska herbu Samson wspomniana r. 1760. W pobli¿u Karczewa pod Kamieñcem po³o¿one GoŸdzichowo zajêli w œrednich wiekach tak¿e Samsonowie.
Krczon Goœcichowski z Wilkowa, uk³adaj¹cy siê r. 1470 z Miko³ajem. Piotrem, Stanis³awem i Janem Janowicami z Otusza móg³ byæ z naszego rodu. Zmar³ego Krczona a. Krystyna niegdyœ Goœcichowskiego syn Jan, Wojciech Goœcichowski i Henryk niegdyœ Goœcichowski zapisani r. 1476. Dopiero r. 1498 pojawia siê Jan Wata Goœciejewski (Gosczyeyewsky) w Debrznie st¹d Debrzeñskim zwany, a r. 1515 wspomniany jako zmar³y Jan Wata Goœcichowski (Gosczychowsky), który by³ niegdyœ stryjem Ma³gorzaty Polickiej.
B³ocko pod Goœcieszynem, siedziba r. 1393 jakiegoœ Piotra, za którego zap³aci³ Samsoñczyk Wojciech Rzeszotarzewski zobowi¹zania w Grodzisku, znajduje siê kilka lat póŸniej w w³adaniu tego¿ Wojciecha, który r. 1401 zapowiada³ B³ocko jako posiad³oœæ sw¹. Jakiœ Piotr B³ocki dziedziczy³ w £¹kiem r. 1445, jeszcze r. 1681 w B³ocku i £¹kiem w³ada³ Wojciech B³ocki, podczas gdy drug¹ czêœæ tych wsi posiada³ Marcin Po¿arowski. Mniej wiemy o Powodowie pod Wolsztynem. R. 1398 pojawia siê jakiœ Miko³aj Powodowskl a r. 1401 posiada je Samsoñczyk Wojciech Rzeszotarzewski.
Parafjalna wieœ Tuchorza znana od wieków. Z niej pisa³ siê komes Jezelo z braæmi Wojciechem i Janem r. 1311, dobroczyñca klasztoru oberskiego. Roku 1401 wywo³a³ tê wieœ jako swoj¹ w³asnoœæ Samsoñczyk Wojciech Rzeszotarzewski. Jan Tuchorski, niewiadome czy identyczny z synem Wojciecha Rzeszotarzewskiego, Janem, rozprawia³ siê r. 1424 z Abrahamem Zb¹skim. R. 1473 dziedziczyli w Tuchorzy Samsonowie: bracia Jan, Maciej, Wojciech, Stanis³aw, których stryjami byli Wojciech Wata z Bobowicka i Maciej Karczewski a wujami Korzbokowie Sêdziwoj Trzebawski i Miko³aj Strykowski; byli ci Tuchorscy synami Stanis³awa Tuchorskiego zmar³ego przed r. 1469. O Goli i GuŸdzinie nadmieniam, ¿e r. 1401 by³y w rêku Samsoñczyka Wojciecha Rzeszotarzewskiego. Nie mamy zupe³nej pewnoœci, czy nale¿y zaliczyæ Goœcieszyn do posiad³oœci Samsonów, mimo ¿e niektóre zapiski zdaj¹ siê przemawiaæ za tem. R 1438 Piotr Wata z Goœcieszyna (Gosczyschino) piastowa³ urz¹d podsêdka; ¿y³ jednak wtedy tak¿e Piotr Wata z Kosieczyna. Miko³aj Wata z Goœcieszyna (Goszczycyno) r. 1463 po œmierci brata swego stryjecznego sprzeda³ dzia³ wsi Zakrzewka Stanis³awowi Zb¹skiemu; to samo uczyni³ tak¿e Wojciech Wata z Bobowicka. W pobli¿u Goœcieszyna pod T³okami znajdowa³a siê nieznana dziœ osada Nowienice. R. 1448 Piotr Samson z Nowienic na terminach z Ann¹, ¿on¹ Wincentego niegdyœ z Szamotu³. Miejscowoœæ ta wspominana jeszcze w XVI w. jako pustkowie, np. 1573 "na Rzestarzewie albo na Nowinkach", r. 1576 mowa o T³okach osiad³ych i Nowienicach pustych.
Stodólsko równie¿ pod Goœcieszynem jest prawdopodobnie star¹ posiad³oœci¹ Samsonów, za czem przemawia szczegó³, ¿e ju¿ r. 1470 Samsoñczyk Jan Stodó³ka w Kosieczynie zapisany. PóŸniej pewnie ta osada upad³a, a w XVIII w. za³o¿ono now¹ wieœ Stodolskie zwan¹. Z Kosieczyna pisali siê niegdyœ tak¿e w³aœciciele Proch, parafjalnej wsi pod Wielichowem, Ju¿ r. 1380 znajdowa³y siê Prochy, Proszkowo i Tarnowo w posiadaniu Sarosonów: Sambora (znane imiê tego rodu np. w N¹dni r. 1329) i jego braci Jana, Stanis³awa, Stêpoty i Macieja, którzy wówczas pomno¿yli uposa¿enie koœcio³a w Prochach; z nich Sambor z Proch, r. 1389 œwiadek Jana z Karczewa, wystêpuje jeszcze r. 1406, Maciej z Proch r. 1404. Czêœciej spotykamy w Ÿród³ach Stefana z Proch ju¿ r. 1404. R. 1426 zawar³ Stefan z Proch uk³ad graniczny z biskupem poznañskim o u¿ywanie brzegu rzeki (D¹bi?) miêdzy Dêbskiem a Prochami. R. 1434 jakaœ D¹browa i zaroœla Ziemkowo wymienione jako w³asnoœæ Stefana i Kaspra Proskich. Jeszcze r. 1555 wspó³dziedziczy³ Maciej Proski w Kosieczynie, odwiecznej siedzibie Samsonów; by³ on r. 1581 stolnikiem poznañskim. Tak¿e w Proszkowie, r. 1380 posiad³oœci Samsonów, wspó³dziedziczyli nasi ziemianie przez wieki. Wymieniony wówczas miêdzy braæmi Maciej z Proch jeszcze r. 1421 jako Maciej z Proszkowa obok Wincentego z Piotrkowic (niew¹tpliwie stryjca . herbowego) œwiadczy³ Henrykowi Kotwicowi z Rakoniewic. R. 1581 dzier¿y³ Proszkowo, wówczas praedium t.j. folwarkiem nazwane. Maciej Proski, niezawodnie identyczny z stolnikiem poznañskim Maciejem Proskim, wspó³w³aœcicielem Kosieczyna", Tarnowo a. Tarnowê, z braci Samsoñczyków z Proch r. 1380 wymienionych, dzier¿y³ Stêpota jeszcze r. 1398; pozywa³a go wówczas o wiano swej matki Wichna Niewierska.
Trzecie skupienie rodowe Samsonów w okolicy miast Grodziska i Buku charakteryzuj¹ imiona Gniewomir i Pr¹dota a tworz¹ osady: Kubaczyn, Kokalewo, dziœ K¹kolewo, Niemierzyce, Cieœle, Otusz, Grodziszczko, Grzebienisko, Wierzeja, Stramnice, Rosnowo. Wielkie trudnoœci napotykamy z imieniem Pr¹dota, dlatego ¿e tego imienia u¿ywa³y tak¿e inne rody. Na istnienie jakiegoœ Pr¹doty na obszarze Samsonów pod Zb¹szyniem wskazuje nazwa niemiecka wsi Przeprostyni nad jeziorem B³êdnem naprzeciw N¹dni, odwiecznej siedziby Samsonów; r. 1312 nazywaj¹ ksi¹¿êta œl¹scy Henryk, Jan i Przemko nasz¹ wieœ Brandotindorf. Po zdobyciu pogranicza wielkopolskiego, w dokumencie Kazimierza W. z r. 1338 zapisana nazwa rodzima Przeprostynia, niemiecka zachowa³a siê do dziœ w formie Brandorf. Bliskoœæ Œwiebodzina nasuwa myœl, ¿e to jakiœ cz³onek rodu Gryfitów a. Œwiebodziców dziedziczy³ w okolicy Zb¹szynia. Niestety niema ¿adnego œladu w Ÿród³ach. Wchodz¹ wiêc w grê dwa rody w naszych stronach tj. Samsonowie i Prusowie, którym by³o to¿ imiê tak¿e w³aœciwem. Na pytanie, w którym rodzie to imiê dawniejsze, trudno odpowiedzieæ. Fakt jest, ¿e w niektórych miejscowoœciach siedzia³y oba te rody; Pietrasz Urbanowski z Urbanowa, siedziby Prusów i sam prawdopodobny Prus, nazwany w zapisce z r. 1412 bez ogródki bratem Wojciecha Waty z Trzcianki.
Co do dawnoœci nazwy wysuwa siê na czo³o Grodziszczko pod Bukiem. Poniewa¿ Cystersi paradyscy posiadali dwa Grodziska r. 1257 , jedno pod Œwiebodzinem nabyte z r¹k Samsonów a drugie wymienione za M³odaskiem, mo¿liwe, ¿e to nasze Grodziszczko w³aœnie niedaleko M³odaska po³o¿one, by³o niejakiœ czas w rêku Cystersów a nastêpnie przesz³o drog¹ jakiejœ zamiany na w³asnoœæ Samsonów. Trzy imiona, które w XIII w. przypisaliœmy Samsonom tj. Trzebies³aw, Mœcigniew i Gniewomir powtarzaj¹ siê na schy³ku XIV i w pocz¹tkach XV w. w Grodziszczu a Samsona spotykamy wówczas w pobliskich Stramnicach. Trzebieslaw z Grodziszczka r. 1389, pewnie identyczny z Trzebies³awem z Niepruszewa z r. 1388. Mœcigniew z Grodziszczka, zapisany r. 1394, zapowiedzia³ z ¿on¹ Wincencj¹ z Brodziszewa r. 1397 posiad³oœæ sw¹ Grodziszczko przeciw pani Brzeskiej (z Brzozy) oraz wszystkim, którzy roszcz¹ sobie prawo; trzyma³ w zastawie posiad³oœæ pani Formozy w Grodziszczku r. 1396. Gniewomir pojawia siê w Grodziszczku r. 1407; znamy Gniewomira i jego rodzinê z rozmaitych zapisek. By³o ich czterech braci: Gniewomir, Jan Tarnka r. 1415, Wincenty, którego ma³¿onk¹ by³a Hesterna r. 1409, wspominany z bratem Janem r. 1420, oraz Pawe³ z braæmi Gniewomirem i Janem, stawa³ na s¹dach w sprawie Otusza r. 1424. Z nich Jan Tarnka dziedziczy³ w Grodziszczku i Otuszu r.: 1435, a niewiadome, czy jeszcze ten sam Jan Tarnka z Wierzei pisany r. 1453. Pawe³ znów, poprzedniego brat, mia³ tak¿e dzia³ w Piersku r. 1424 i broni³ swego prawa bli¿szoœci do Lipnicy. R. 1434 Jan i Gniewomir z Grodziszczka pozywali Miko³aja Tomickiego, którego matka Ma³gorzata z Otusza by³a wdow¹ po Janie z Iwna w sprawie d³ugu tego¿ Iwieñskiego. W drugiej po³owie XV w. pojawiaj¹ siê na kartach ksi¹g grodzkich Przybek z Grodziszczka r. 1470 i Piotr Oprza³ka niegdyœ z Grodziszczka r. 1478. Jan Grodzicki œwiadczy³ przy wywodzie szlachectwa Samsoñczyka kanonika poznañskiego Jana Ciesielskiego r. 1507. W XVI. w. by³y w Grodziszczku dwa dzia³y, które r. 1580 dzier¿yli Samsoñczyk Jan Rosnowski i Wac³aw oraz Stanis³aw Grodziccy. PóŸniej dla uwidocznienia przynale¿noœci swej do Samsonów pisali siê Grodziccy z Proch, starodawnej siedziby Samsonów, np. r. 1581 Pawe³ z Proch Grodzicki. Inni znów z Samsonami Rosnowskimi tworzyli jeden dom; r. 1603 poœwiadczyli Tomasz i Wac³aw Grodziccy a. Rosnowscy szlacheckie pochodzenie kanonika poznañskiego Andrzeja i jezuity Stanis³awa Grodziskich: i¿ £ukasz Rosnowski a. Grodziski by³ tenutarjuszem pobiedziskim, a Jakób Rosnowski a. Grodzicki z Grodziszczka pochodz¹cy i do herbu Grodzickich nale¿¹cy mia³ syna Jana, a tego¿ Jana synami s¹ kanonik pozn. Andrzej i jezuita Stanis³aw Grodziccy.
W s¹siedniej Wierzei dziedziczy³ r. 1387 i jeszcze r. 1427 Pr¹dota, prawdopodobnie identyczny z Pr¹dot¹, Piotrowym bratem, z s¹siedniego Grzebieniska z r. 1391, który Grzebieniskim nazwany, by³ œwiadkiem r. 1398 przy wywodzie szlachectwa Samsoñczyka Macieja Waty z N¹dni. Mo¿e i Ubys³aw by³ ich bratem r. 1399. Wszyscy trzej Pr¹dota, Piotrek i Ubys³aw z Grzebieniska wystêpuj¹ r. 1414 przeciw El¿biecie niegdyœ z Grzebieniska. Z synów Pr¹doty z Wierzei znani Miros³aw r. 1418, którego ¿ona Hanka wspomniana r. 1430 i Miko³aj nazywany te¿ z K³odziska K³odzieskim r. 1427 Miros³awa z Wierzeji synem by³ Wincenty z Wierzeji r. 1437. Z okolicznych wsi równie¿ nap³ywali ziemianie do Wierzeji np. Sêdziwoj, brat Jana, z Grzebieniska i Wierzeji r. 1428, którego pewnie syn Sêdziwoj Sêdziwojek niegdyœ Wierzejski wspomniany r. 1468. Z siedziby Samsonów Ciesiel Tomasz Ciesielski w Wierzeji r. 1446 i 1447, z Grodziszczka, równie¿ posiad³oœci Samsonów, Jan Tarnka v Wierzeji r. 1453, tego¿ pewnie syn Miko³aj Wierzejski Tarnka z Wierzeji r. 1470. Oprócz Pr¹doty i jego rodzeñstwa przytoczonego pod Wierzej¹ zapiszemy w Grzebienisku jeszcze Szymona z r. 1387 i Liska 1412. Nastêpnie pojawiaj¹ siê r. 1435 bracia Sêdziwoj, Andrzej, Maciej, Miko³aj, Jan, Wincenty; z nich Sêdziwoj, znany ju¿ r. 1424, z bratem Janem tak¿e w Wierzeji r. 1428, z tym¿e i z bratem stryjecznym Stanis³awem z Poznania, którego stryjem by³ zmar³y Zbyszek Grzebienicki, r. 1436. Mo¿e ci¿ bracia byli synami Piotra z Grzebieniska z r. 1391. W Poznaniu r. 1440 wystêpuj¹ jako œwiadkowie Sêdziwoj i Miros³aw z Grzebieniska, Stanis³aw niegdyœ Grzebienicki, Ders³aw Czeczerad i inni, Sêdziwoj z Grzebieniska jeszcze r. 1457. Znów Piotr z Grzebieniska pojawia siê r. 1459 z stryjem swym rodzonym Sêdziwojem z Ceradza i wujem rodzonym Stanis³awem z Niemieczkowa, równoczeœnie zaœ Sêdziwoj z Grzebieniska i Ceradza pisany.
Za tem, ¿e przypuszczenie nasze co do Trzebies³awa, Gniewomira i Mœcigniewa z Grodziszczka oraz Pr¹dotów z Wierzei i Grzebieniska by³o prawdopodobne, œwiadczy nietylko ta okolicznoœæ, ¿e z Grodziszczka rzeczywiœcie znamy Samsonów, ale i ten fakt, ¿e w s¹siedztwie Grzebieniska w Stramnicach spotykamy Samsona ju¿ r. 1386, prawdopodobnie identycznego z Samsonem w Markowie pod Krerowem znanym nam z lat r. 1403 i 1435. Zdaje siê, ¿e pod koniec XIV w. pozbyli siê Samsonowie Stramnic, bo r. 1387 uzyska³ Janek Go³aski (z Golaszyna pod Obornikami) wyrok na Florjanie Tworkowskim, ¿e ten¿e nie ma go niepokoiæ na po³owie Stramnic, a r. 1397 Florjan Markowski (z Markowic pod Krerowem) przywiód³ œwiadków przeciw Awdañcowi Stefanowi Skórze z Gaju, ¿e ten¿e nie chcia³ mu zap³aciæ pieniêdzy za pó³ Stramnic.
Samsonów z Grodziszczka i Wierzeji ³¹czy³y wêz³y pokrewieñstwa z ich wspó³kiejnotnikami w Cieœlach i Otuszu np. Jan Tarnka z Grodziszczka pisa³ siê z Otusza r. 1435 i z Wierzei r. 1453, a w Wierzei znów spotykamy Tomasza Ciesielskiego z Ciesiel i Wierzei r. 1446. Najdawniejszy ziemianin z Ciesiel to Tomasz z r. 1380. Pod koniec XIV i w pocz¹tkach XV w. prowadzili Piotr z Ciesiel i Miko³aj z Œliwana, synowie Sierpa, z Pa³ukami Kuszeni i jego braæmi z Go³añczy proces o Jankowice i Rumianek r. 1400, powo³uj¹c siê przytem na przywilej króla Kazimierza W. Miko³aj z Ciesiel r. 1397 niewiadome czy jest identyczny z Miko³ajem Œliwiñskim, który ju¿ r. 1393 gotowa³ siê do procesu z Kuszem o Jankowice. Piotr Sierp (Szirb) z Ciesiel wspominany jeszcze r. 1419. Przydomek Sierp Jest niew¹tpliwie w zwi¹zku z nazw¹ wsi Sierpowa po³o¿onego w s¹siedztwie Stramnic Samsonów i Jankowic, o które wiedli proces. O Sierpowie, dzisiejszem Sierpówku, wiemy niestety nie wiele; zapisane z Stramicami jako opustosza³e r. 1470. Ma³¿onk¹ Piotra Sierpa z Ciesiel by³a Jadwiga r. 1415, która pochodzi³a prawdopodobnie z Jankowic wed³ug informacji z r. 1405 a mia³a siostrê Agnieszkê w Witkowicach r. 1407; obie stara³y siê wówczas o dzia³y Myszkowa. Piotr z Ciesiel rozprawia³ siê z Samsoñczykiem Miko³ajem Wat¹ z Trzcianki r. 1419; ginie po Piotrze œlad ok. r. 1423. Na uwagê zas³uguje w Cieœlach tak¿e Rapata, r. 1420 œwiadcz¹cy w sprawie Miko³aja Œliwiñskiego i jego siostry Doroty z Ders³awem Myszkowskim i innymi. Przydomek Rapata jest w zwi¹zku z nazw¹ wsi dziœ nie istniej¹cej Rapocin, po³o¿onej pod Dakowami Mokremi, w pobli¿u posiad³oœci Samsonów jak Niemierzyc, Kubaczyna itd. Z tego Rapocina pochodzi³ Miko³aj, który by³ r. 1389 œwiadkiem (Samsoñczyka) Trzebies³awa (z Grodziszczka). Nastêpni ziemianie w Cieœlach to Tomasz r. 1430, póŸniej w Wierzei, zwany r. 1446 Ciesielskim; niew¹tpliwymi Samsonami s¹ bracia rodzeni Tomis³aw, Jan i Stefan z Ciesiel i Otusza, bo r. 1448 wystêpuje za nich Wojciech Wata z Bobowicka, niezawodnie jako stryjec herbowy; nastêpnego roku 1449 ci¿ bracia zapisani jako Tomis³aw Ciesielski, Jan Otusza i Stefan z Ciesiel. Tomis³aw Ciesielski r. 1450 wspomniany z synowcami swymi (nepotes) Piotrem i Janem, synami po zmar³ym Miko³aju z Niemierzyc, sk¹d znamy Samsonów. Jeszcze r. 1470 Jan Otuski i Tomasz Ciesielski nazwani wujami bliskimi a Piotr Wys³awski stryjem rodzonym Jadwigi, córki Szymona z Radwankowic Stefan z Ciesiel i Bart³omiej z Dêbna w drugiej parze z herbu Samson œwiadczyli r. 1471 przy wywodzie szlachectwa Bartosza niegdyœ Palêdzkiego. R. 1509 £ukasz Ciesielski byt stryjem Anny Zatomskiej. córki Jana Zatomskiego, a Jakób S³opanowski jej wujem; Zatomskich znamy tylko Zarêbów. Kanonik poznañski Andrzej Ciesielski œwiadczy³ r. 1507, ¿e kanonik poznañski Jan Ciesielski jest jego synowcem i z ojca herbu Samson, a Stanis³aw Sêdziñski i Jan Grodzicki zeznali, ¿e matka jego Katarzyna z Bród by³a herbu Na³êcz a dziad jego Bart³omiej Brodzki h. Leszczyc. Roku zaœ 1547 udowodni³ kanonik poznañski Feliks Ciesielski œwiadkami Janem Piekarskim, Janem Wiêckowskim, Wojciechem Otuskim i Serafinem Jezierskim, ¿e z zm. ojca Wojciecha Ciesielskiego jest herbu Samson i Na³êcz a z zm. Ma³gorzaty Darniewskiej herbu Leszczyc i Jastrzêbiec. Z tych czasów dodam jeszcze Marcina Ciesielskiego Plichtê z r. 1531.
Oprócz Ciesiel dzier¿yli Sierpowie tak¿e Œliwno. Stefan Sierp z Œliwna, znany ju¿ r. 1380, dziedziczy³ tak¿e w Cieœlach, jak to wynika z sporów o groblê Ciesielsk¹ r. 1390. Zdaje siê, ¿e krótko potem umar³, bo nastêpnego roku pojawia siê ju¿ pani Ma³gorzata z synami. Z nich, jak wspomnieliœmy, Piotr przewa¿nie pisa³ siê z Ciesiel a Miko³aj z Œliwna. R. 1418 przywiód³ Wata z G³uponia rozmaitych œwiadków przeciw Miko³ajowi Sliwiñskiemu. Po zmar³ym Miko³aju Stefanowicu z Œliwna wystêpuj¹ r. 1434 synowie Jan, Jakób, Miko³aj, Stefan i Stanis³aw z Œliwna; r. 1430 wymienieni jeszcze synowie Maciej i Chwalibóg. Pisali siê b¹dŸ z ojcowizny swej z Œliwna, b¹dŸ z macierzyzny z Murowanej Goœliny. Z nich najstarszy Jan z Œliwna ju¿ r. 1432 strenuus pisany, który to przydomek dawano tylko znaczniejszym ziemianom; r. 1443 Jan Pniewski z Œliwna wspomniany. Miko³aj zaœ z Goœliny by³ chor¹¿ym r. 1446. Przynale¿noœæ tych ziemian z Œliwna do rodu naszego nie jest zupe³nie pewna, pytanie, czy to nie Na³êcze, których w³aœnie znamy z Pniew. W Otuszu wspó³dziedziczyli Samsonowie, mo¿e z Ciesiel lub Grodziszczka przybyli, z Na³êczami.
Z Grodziszczka bracia Gniewomir i Jan oraz brat ich Pawe³ z Pierska stawali r. 1424 w sprawie Otusza; Jan Tamka z Grodziszczka i Otusza ju¿ nam z r. 1434 znany. Z Ciesiel i Otusza pojawiaj¹ siê r. 1448 bracia rodzeni Tomis³aw, Jan i Stefan z Wojciechem Wat¹ z Bobowicka, niezawodnie wiêc Samsoñczykowie, z nich Tomasz zwany by³ Ciesielskim, Stefan pisa³ siê z Ciesiel r. 1449 a Jan z Otusza r. 1447. Tego¿ Jana z Otusza widzimy przy ró¿nych okolicznoœciach w otoczeniu rozmaitych Samsonów np. r. 1447 w rozprawie Jana Waty z Bukowca z podsêdkiem Dobrogostem rêczy³ za ostatniego Jan z Otusza, znów Piotr Wata z Kosieczyna równie¿ wówczas wspominany z naszym Janem z Otusza. R. 1470 po zmar³ym Janie Otuskim pozostali synowie kanonik Miko³aj, Piotr, Stanis³aw i Jan z Otusza rozprawiaj¹ siê z Krczonem Goœcichowskim z Wilkowa, który móg³ tak¿e byæ Samsonem, bo z Goœcichowa, dziœ GoŸdzichowa, znamy ten ród. Dziedziczyli ci Janowice Otuscy r. 1471 w Otuszu, Turkowie i nieznanem dziœ Mi³obratowie. R. 1475 za kanonika poznañskiego Miko³aja i jego braci Piotra, Stanis³awa i Jana z Otusza rêczyli Samsoñczyk Wojciech Wata z Bobowicka, Miko³aj Prusimski (Na³êcz), Tomasz z Œremu (wsi), pewnie Samsoñczyk i Dobrogost z Niewierza (Na³êcz). R. 1500 kanonik poznañski Miko³aj Otuski stwierdzi³ œwiadectwem Jakóba Liñskiego z Œremu i Wojciecha Belêckiego, ¿e .jest herbu Samson; inni œwiadkowie zeznali, ¿e po matce jest herbu Korzbok. Nastêpuj¹ jeszcze Otuscy Stanis³aw z Chojnicy r, 1511, Tomasz Nogieæ Otuski r. 1513, Maciej Otuski, który by³ stryjem r. 1519 Anny z Sarbskich Maciejowej Gorzyckiej z Górzycy pod Miêdzyrzeczem, której bratem by³ Jan Sarbski; stryjem zakonnicy Reginy Otuskiej z Otusza i Glinna by³ Stanis³aw Turkowski. Jeszcze r. 1628 wystêpowa³ Samsonczyk ziemianin kaliski Piotr Otuski. Jakób Liñski ze Œremu pod Sierakowem z Wojciechem Belêckim œwiadcz¹cy z herbu Samson przy wywodzie szlachectwa kanonika poznañskiego Miko³aja Otuskiego r. 1500 mia³ nazwisko od Linia pod Pniewami, Mo¿e cystersi paradyscy, którzy Linie r. 1257 dzier¿yli, zamienili tê posiad³oœæ z naszym rodem".
Œledz¹c w dalszej okolicy Buku ku Stêszewu za Pr¹dotami, Gniewomirami i Samsonami, spotykamy ich w Dopiewcu, Rosnowie i Dêbnie. Z faktu, ¿e wiêksze czêœci tych miejscowoœci dzier¿y³ £odzic Moœcicz z Stêszewa, r. 1419 pisany z Dopiewa, r. 1421 z Rosnowa, Dêbna i Kr¹piewa, oraz z drugiego faktu, ¿e na mniejszych czêœciach Rosnowa i Dêbna dziedziczyli na pewno Samsonowie, wysnuwam wniosek, ¿e i w Dopiewcu musieli dziedziczyæ Samsonowie. Otó¿ r. 1380 Pr¹dota z Dopiewca z Stefanem z Œliwna i z innymi by³ obecnym przy uk³adzie, który zawar³ Tomasz z Ciesiel, prawdopodobny Samsoñczyk, w sprawie rowu u m³yna w Lisówkach z kanonikiem poznañskim Miko³ajem Strosbergiem. Czy ten Pr¹dota z Dopiewca pozostaje w jakim zwi¹zku z Pr¹dota i Piotrem z Grzebieniska pod Grodziszczkiem, zupe³nej pewnoœci nie ma, nie zawadzi jednak przypomnieæ, ¿e Piotr Grzebienicki procesowa³ siê r. 1399 z Jaœkiem z Dopiewca. W Grzebienisku wspomniany Pr¹dota do r. 1414 a w s¹siedztwie Grzebieniska w Wierzei do r. 1427.
Rosnowo podzielone w XVI w. na dwie czêœci a Rosnówko na trzy czêœci dzier¿y³y w œrednich wiekach rozmaite rody. Niewiadome, czy ju¿ Gniewomira i Miko³aja Rosnowskich r. 1413 pozywaj¹cych Byliñczyka kasztelana radzimskiego Jarotê o pieni¹dze na Krajkowie, mo¿emy zaliczyæ do Samsonów. Za to Ropylów z Rosnowa mo¿na z wi¹kszem prawdopodobieñstwem umieœciæ w poczcie Samsonów. R. 1484 pojawiaj¹ siê Jan Ropyl i Wojcech Rosnowski z Rosnówka, r. 1487 Ropyl Rosnowski wspomniany z Marcinem Goleñczewskim; w pocz¹tkach nastêpnego wieku Jan Ropyl Pakos³awski w Pakos³awiu pod Lwówkiem, gdzieœmy stwierdzili Samsonów (Terr. Posn. r. 1508 - 12 1.161), po Janie Ropylu Rosnowskim wystêpuje córka Zofja r. 1525 (Res. Posn. r. 1524-36 t 70) z stryjem Maciejem Strzêpiñskim, niewiadome czy z bli¿szym lub dalszym. P. 1552 op³aca³ Kacer (?) Rosnowski herbu Samson pobór z Rosnowa (Ro¿nowa) w powiecie poznañskim.
Po³owê Dêbna, dzisiejsze Dêbienko, kupi³ Wydzierz od £odzica kasztelana miêdzyrzeckiego Przedpe³ka, a Józef ze strony ojca Wydzierza stawa³ r. 1391 o tê posiad³oœæ na s¹dach przeciw troszczeniom braci Tomis³awa i Jaros³awa z Przec³awia. Wydzierz Dêbiñski wspominany jeszcze r. 1407. Zapisa³y nam ksiêgi ziemskie owych czasów jeszcze Jana Dêbinskiego z Dêbna r. 1408 r. 1412 z wspomnianym ju¿ Jaœkiem Dopiewskim, jeszcze r. 1430. Po kilkudziesiêcioletniej przerwie rozjaœnia nam jedna zapiska badanie. R. 1471 bowiem Bart³omiej z Dêbna i Stefan z Ciesiel œwiadczyli z herbu Samson w drugiej parze Bartoszowi niegdyœ Palêdzkiemu, opisuj¹c przy tej sposobnoœci dok³adnie wygl¹d swojego klejnotu. Jeszcze r. 1580 dzier¿y³a dzia³ w Dêbienku Zofja Dêbiñska; drugi by³ w³asnoœci¹ Stanis³awa Brodzkiego.
Z Dêbna przybyli Samsonowie do Kokalewa, dzisiejszego K¹kolewa pod Granowem, w drugiej po³owie XV w. R. 1453 Miko³aj Kokalewski mia³ sprawy z Samsonami Janem i Sêdziwojem, braæmi z Kosieczyna i Chlastawy. R. 1493 pojawia siê w Kokalewie Piotr G³upoñski z starej siedziby Samsonów G³uponia, nastêpnego jaku 1494 ten¿e Piotr G³upoñski, w³aœciciel w Kokalewie oraz Zofja, Anna i itd., córki po Zawiszy Bobowickim, umawiaj¹ siê z Janem Wat¹ Debrzeñskim. Znów rok póŸniej 1495 Samsoñczyk z Dêbna Jan Dêbieñski wyp³ywa w Kokalewie. W XVI w. Samsonowie Kokalewscy tak byli znani w Wielkopolsce, ¿e ich Paprocki wylicza na pierwszem miejscu miêdzy ziemianami tego rodu. Kanonik poznañski Jan Kokalewski stwierdzi³ r. 1530, ¿e pochodzi z ojca Jana Kokalewskiego herbu Samson i Na³êcz a matki Jadwigi Niegolewskiej h. Korzbok i Na³êcz. Ten¿e Jan Kokalewski jako kanonik gnieŸnieñski u³o¿y³ r. 1548 opis wszystkich dóbr arcybiskupstwa gnieŸn., gruby foljant przechowywany do dziœ w archiwum kapitulnem w GnieŸnie, zmar³ r. 1565 a nagrobek jego w katedrze tamtejszej zdobi¹ herby Samson, Na³êcz, Korzbok, Grzyma³a. Drugi kanonik poznañski Stanis³aw Kokalewski udowodni³ œwiadectwem Jana i Gabrjela Kokalewskich i innych r. 1586, ¿e pochodzi z ojca Jakóba Kokalewskiego herbu Samson i Na³êcz. Synowcem poprzedniego kanonika gnieŸnieñskiego Jana by³ od r. 1565 równie¿ kanonik gnieŸnieñski Jan Kokalewski, syn Macieja z Dêbna Kokalewskiego i Doroty Trach Gniñskiej, r. 1581 zapisany jako wspó³w³aœciciel Kokalewa, podczas gdy drug¹ czêœæ dzier¿y³a wówczas Jadwiga Kokalewska; zmar³ ks. Jan Kokalewski r. 1597. Wspomnimy jeszcze z tych czasów z r. 1571 Stanis³awa Kokalewskiego herbu Samson z odmian¹ w Dru¿yniu.
S¹siedni Kubaczyn dzier¿y³ r. 1388 jakiœ Baranek. R. 1435 Piotr Kubaczyñski z ma³¿onk¹ Helen¹ przekaza³ Mokry Lutol Cystersom paradyskim, którzy tyle stosunków utrzymywali z Samsonami; mo¿e tu chodzi³o o jaki dzia³ tej posiad³oœci, któr¹ Cystersi oberscy w³adali ju¿ r. 1231; zreszt¹ i w królewszczyŸnie Suchym Lutolu stwierdziliœmy œlad Samsonów przed r. 1626 . Hinczka Kubacki r. 1435 czyni³ zapis Janowi i Maciejowi, a r. 1497 znów Hincza Kubacki by³ wyznaczony z innymi ziemianami do obrony grodów wielkopolskich. Oprócz Hiñczów siedzieli w Kubaczynie Hampelowie a. Hempelowie, z nich Jan Hempel pojawia siê r. 1464, zapisany r. 1479 jako Jan Hampel Kubacki, a r. 1497 skonfiskowano Janowi Kubackiemu posiad³oœæ jego w Kubaczynie. Wojciech i Bartosz Kubaccy op³acali r. 1566 pobór w Kubaczynie, pieczêtuj¹c siê wówczas herbem Samson. Kanonik zaœ poznañski Jan Gniñski poda³ r. 1574 , ¿e matka jego by³a Anna Kubacka z Kubaczyna herbu Samson.
Samsonowie w przyleg³ych Niemierzycach byli jednej dzielnicy z ziemianami z Ciesiel, bo r. 1450 Tomis³aw Ciesielski wystêpuje na s¹dach z synowcami swymi (nepotes) Piotrem i Janem, synami niegdyœ Miko³aja z Niemierzyc. Przynale¿noœci rodowej dawniejszych w³aœcicieli jak np. Wyg³osza z r. 1330 nie znamy. Samsonów Niemierzyckich wymienia ¯ernicki za ks,. Korytkowskim pod r. 1480; niestety nie odnalaz³em tej zapiski. Z pocz¹tków XVI w. zapiszemy jeszcze Wojciecha Niemierzyckiego Dzieszê. Równie¿ w s¹siedztwie Niemierzyc po³o¿ony Strzêpiñ, jeszcze w XV w. sk³adaj¹cy siê z trzech dzia³ów, znajdowa³ siê w czêœci w rêku Samsonów. Szymon z ma³¿onk¹ El¿biet¹ dziedziczy³ w Strzêpiniu ju¿ r. 1386 , ich synem by³ tak¿e Szymon r. 1395, tego¿ roku pojawia siê tak¿e Tomasz. Ks. Tomasz z Strzêpinia, altarzysta koœcio³a poznañskiego, by³ r. 1403 stryjem Piotra z Piotrkowic, sk¹d znamy Samsonów; brat ks.Tomasza Szymon, cz³owiek gwa³towny, obwiniony o zabójstwo, podpalanie, kradzie¿ by³ œciêty na rozkaz króla wêgierskiego r. 1407. Pod r. 1445 zapiszemy Jurzatê z Strzêpinia. Z Tomaszem niegdyœ Strzêpiñskim stawa³ r. 1447 Samsoñczyk Piotr z G³uponia o rêkojemstwo za Samsoñczyka Piotra Belêckiego, równoczeœnie z tym¿e Tomaszem niegdyœ Strzêpiñskim rozprawia³ siê Piotr Wata z Kosieczyna. R. 1525 by³ Maciej Strzêpinski stryjem Zofji, córki niegdyœ po zmar³ym Janie Rosnowskim Ropelu, którego uznaliœmy za Samsoñczyka. Jeszcze r. 1581 wspó³dziedziczy³ w Strzêpiniu Piotr Strzêmpiñski nieznanego herbu.
Drugie dwa dzia³y dzier¿yli wówczas Stanis³aw i Piotr Ujejscy, ci¿ Ujejscy równie¿ w Kubaczynie, a w Urbanowie Starem i Nowem wspó³dziedziczyli Stanis³aw, Maciej i Jakób Ujejscy. Poniewa¿ wiêc jakieœ dawne wêz³y ³¹czy³y te trzy miejscowoœci Kubaczyn, Strzêpiñ i Urbanowo, dalej poniewa¿ z Strzêpinia i Urbanowa znamy Prusów a z Kubaczyna i Strzêpinia Samsonów, nie jest wykluczone, ¿e Samsonowie jak¹œ czêœæ z oœmiu dzia³ów Urbanowa dzier¿yli, tem bardziej, ¿e r. 1412 Pietrasz Urbanowski, wówczas wprowadzony do Karny, nazwany jest bratem Miko³aja Waty! Nie zawadzi przeto kilka uwag poœwiêciæ ziemianom z Urbanowa, choæ prócz wspomnianej zapiski nie posiadamy innych danych, któreby nas uprawnia³y do zaliczenia ich w poczet Samsonów. Piotrek a. Pietrasz z Urbanowa, syn pod³owczego Przybys³awa a. Przybka z r. 1379, zwany tak¿e Borzys³awskim r. 1391 na terminach z Boguchwa³em G³êbockim o wyclenie Urbanowa, posiadaj¹cy w³asnoœæ tak¿e w Niet¹szkowie, któr¹ mia³ zleciæ r. 1391 Tomis³awowi z Gr¹biewa, wystawi³ zobowi¹zanie r. 1396 Samsoñczykowi Wojciechowi Rzeszotarzewskiemu na zap³acenie pewnej sumy, rêczy³ r. 1404 za Andrzeja Milstorfa (z Ptaszkowa), zapisany dalej jako m¹¿ El¿biety r. 1405, której siostr¹ by³a Machn¹ Godzieszewska, by³ bratem Zborowskiej r. 1406, opiekunem m³odych Ptaszkowskich r. 1404, z Miko³ajem Wat¹, bratem swym, pozywa³ Macieja Godzieszewskiego o Karnê, któr¹ uzyska³ r. 1412, w nastêpnych latach siedzia³ przewa¿nie w Lewicach, rozprawia³ siê r. 1416 z Dobrogostem Prusimskim o m³yn, r. 1418 o granice Lewic i Mi³ostowa z opatem paradyskim, r. 1419 z Blizborem z Ruœca, r. 1424 z Gniewomirem z Kurnatowic. Z synów Piotra Urbanowskiego najrychlej wystêpuje Wojciech r. 1415, ten¿e r. 1424 z Mokrego Urbanowa. Drugi syn Piotra Urbanowskiego z Lewic Zbylut by³ ju¿ r. 1426 plebanem w Brodach, a r. 1447 jako kanonik poznañski, nazwany Zbylut z Urbanowa, wystêpowa³ jeszcze z bratem swym Grotem. Trzeci syn Piotra Urbanowskiego z Lewic Grot pojawia siê r. 1432, pisa³ siê z Urbanowa jeszcze r. 1465. Zmar³ Piotr Urbanowski z Lewic przed r. 1436 , bo wówczas ju¿ znana wdowa po nim Œmichna z synami swymi Wojciechem i Andrzejem z Gorzuchowa i Lewic. Nadmieniam, ¿e Andrzej i Wojciech z Gorzuchowa i Lewic byli r. 1427 bratankami Miko³aja z K³odzina Pewnie Grota z Urbanowa synem by³ Wojciech Grot z Urbanowa r. 1469; dalsi potomkowie s¹: Serafin Grot z Urbanowa r. 1493, a r. 1599 Stanis³aw Grot Urbanowski.
Samsonowie z Stramnic stanowili jeden dom z ziemianami z Markowic pod Krerowem oraz Pieniek dziœ nie istniej¹cych. Tu i tani mieli za s¹siadów Awdañców, pod Stramnicami Stefana Skórê z Gaju, pod Markowicami Skarbimira z Pieniek. R. 1398 procesowa³ siê Tworzjan a. Florjan z Markowie z Skór¹, ¿e mu nie chcia³ zap³aciæ za po³owê Stramnic. Siedzia³ niegdyœ w s¹siedztwie Markowie i Samniszewa jakiœ Sambor (imiê Samsonów!), po którym znajdowa³a siê ³¹ka Samborka w XVI w. Wspomniany wy¿ej Tworzjan z Markowic, niegdyœ te¿ z Stramnic, czêsto pojawia siê w Ÿród³ach. R. 1389 Tworzjan Markowski, Trzebies³aw z Grodziszczka. Olbracht z Tworkowa i inni œwiadczyli Mieczs³awowi przeciw Mœcigniewowi (z Siekierek). Ten Tworzjan by³ r. 1395 opiekunem synów po Jaczlinie z Markowic, znanym np. r. 1388. Jeszcze r. 1407 Tworzjan i Ozep z Markowic mieli proces z Janem i siostratmi Grzymk¹, Jadwig¹. Jaros³awa i Tomk¹. FLorjana a. Tworziana synem by³ Maciej z Markowic r. 1400 po Macieju, zabitym r. 1412 przez Skarbnika z Pieniek. zosta³ syn Piotr. Oprócz tych by³a w Markowicach wówczas jeszcze cala rzesza ziemian. Bracia Ozep i Sêdziwoj Markowscy toczyli r. 1401 spory graniczne z Szczytnickim i G¹dkowskim, dochodzili praw swych do nieznanej wsi Osowejgóry r. 1405, jeszcze r. 1426 Ozep z Wojciechem z Garb zapisany. ¯on¹ Ozepa by³a Halszka, która r. 1413 zyska³a prawem bli¿szoœci Olszyce na Wincentym z Miêczewa. W³aœciciel Markowic Józef z r. 1435 niewiadomo czy jest naszym Ozepem, choæ s¹ identyczne imiona. Dalsi ziemianie to Miko³aj Nelam z Markowic, z synami r. 1390, Miko³aj jeszcze r. 1416, niewiadomo czy ten sam r. 1435, dalej Grzegorz z Markowic r. 1398. Jakób z Markowic r. 1405, pewnie brat Ozepa, bo r. 1427 pojawia siê Andrzej, syn Jakusza rodzonego brata stryjecznego Ozepa z Markowic, Lutogniew z Markowic r. 1428, wreszcie Samson. Samson z Markowic znany nam z r. 1403, z Maciejem z Markowic wspomniany r. 1406, jeszcze r. 1435 œwiadczy³ Samson Markowski. PóŸniejszych jego losów nie znamy. R. 1461 pisa³ siê z Markowie Jan Spyczka, a r. 1522 dzier¿y³ Markowice osiad³e, Pieñki i Olszyce puste Piotr Markowski, roku zaœ 1578 znajdowa³y siê Markowice w rêku Jêdrzeja Markowskiego. Nieznane dziœ Pieñki pod Markowicami by³y siedzib¹ Pr¹dotów, których uwa¿amy za Samsonów, dlatego, ¿e tutaj stwierdzony jest ten ród. Pr¹dota z Pieniek œwiadczy³ r. 1397 z Tworzjanem z Markowic, Janem z Pieniek i innymi Wojciechowi z Wys³awic, prawowa³ siê r. 1397 z Janem z Pieniek. znany jeszcze r. 1403. Pewnie Pr¹doty synem by³ Miko³aj Pr¹dota z Pieniek r. 1435, rozprawiaj¹cy siê r. 1449 z Stefanem z Pieniek i Korzkw, ten¿e Miko³aj Pr¹dota z Pieniek jeszcze r. 1464. Prawdopodobnie Miko³aja synem by³ Jan Pr¹dota Pieñkowski z Pieniek z r. 1469. pisz¹cy siê tak¿e z Korzkw r. 1472, to znów z Pieniek r. 1476. Otó¿ ci ziemianie z Pieniek i Korzkw s¹ Samsonami! Roku 1471 Jan Pieñkowski i Miko³aj Korzkiewski œwiadczyli z herbu Samson w trzeciej parze Awdañcowi Miko³ajowi Wys³awskiemu. R. 1478 bracia Pr¹dota i Miko³aj z Korzkw maj¹ rozprawy z Janem Pieñkowskim, ci¿ bracia r. 1480 pisz¹ siê z M. Pieniek i Korzkw. Anna z Pieniek stawa³a na s¹dach r. 1481 z braæmi swymi stryjecznymi Pr¹dot¹ i Miko³ajem z Korzkw. Jana Pr¹dotê Pieñkowskiego mo¿emy œledziæ dalej w Ÿród³ach np. r. 1500; r. 1503 jako Jan Pieñkowski Pr¹dota zapisany. Oprócz Pr¹dotów dziedziczyli w Pieñkach tak¿e inni ziemianie, Jakusz z Pieniek r. 1391 i r. 1405, Jan a. Janusz z Pieniek r. 1391, œwiadcz¹cy r. 1397 z Pr¹dot¹ z Pieniek, Tworzjanem z Markowic i innymi Wojciechowi z Wys³awic r. 1406. Jan Pieñkowski w Pieñkach a. Markowicach r. 1411 mia³ zatarg z Marcinem, jego ¿on¹ i jego synem Skarbimirem z Pieniek, potem Miko³aj z Pieniek r. 1390 pozywany przez Gniewomirow¹ i jej syna Przec³awa {pewnie z Rogalina pod K³eckiem), równie¿ przez Goœcimira z Rogalina, zaœ Staszek z Pieniek znany r. 1397, z Jakuszem z Rogalina i innymi by³ œwiadkiem r. 1400 Macieja z Markowic, wreszcie Piotr i Maciej z Pieniek r. 1406 , z nich Maciej jeszcze r. 1434. PóŸniej przesz³y Pieñki w zale¿noœæ od Markowic, a r. 1522 Pieñki i Olszyce puste dzier¿y³ Piotr Markowski z Markowic. Jeszcze w po³owie XVI w. wystêpuje w Ÿród³ach jakiœ Marcin Wys³awski a. Pieñkowski zwany. Na zachód od Markowic po³o¿ona Œrodka, w³asnoœæ niegdyœ kapitu³y poznañskiej, da³a równie¿ schronienie jakiemuœ Samsonowi; r. 1435 Samson z Œródki wystêpuje w imieniu biskupa poznañskiego.
Dawne wêz³y ³¹czy³y Watów z pod Zb¹szynia z ziemianami z Piotrkowic pod Czempiniem. Maciej bowiem Wata z N¹dni przy oczyszczeniu rycerskiego pochodzenia przywiód³ jako drugiego stryjca herbowego r. 1398 Paw³a Piotrkowskiego, zwanego tak¿e Paszkiem, znanego nam jeszcze z r. 1408 jako podsêdka. Równie¿ Samsoñczykiem móg³ byæ Piotr wystêpuj¹cy r. 1403 jako stryj ks. Tomasza z Strzêpinia, gdzie stwierdziliœmy tak¿e nasz ród. Piotrów syn by³ Jan, który z Wincentym z Piotrkowie œwiadczy³ w trzeciej parze Szybanowi Tadrowi r. 1414, ci¿ Jan i Wincenty Piotrkowscy byli r. 1417 œwiadkami Piotra Grzybieñœkiego. Maciej z Piotrkowic r. 1391 pozywany by³ przez Macieja z Górzyc. Samsonami byli te¿ bracia: ks Miko³aj, altarzysta koœciañski, r. 1407 Bodzanta r. 1402 i 1408, oraz Franciszek z Piotrkowic burmistrz koœciañski r. 1416 i 1425, którego synami byli: Stefan, Proces i Miko³aj r. 1435. Stefan i Jan Koby³ka z Piotrkowic rozprawiali siê r. 1425 z Dorot¹ i jej synem Œwiêtos³awem. Proces zaœ z Piotrkowic naganiony r. 1435 przez Macieja Szczodrowskiego udowodni³ przynale¿noœæ sw¹ do rodu Samsonów. R. 1448 wystêpuj¹ po Procesie z Piotrkowic Andrzej i Wincenty, z nich wiêcej jest znany Wincenty Proces z Brzozy, po³o¿onej pod Grodziszczkiem, siedzib¹ Samsonów. Ten¿e Wincenty Proces z Brzozy r. 1465 stawa³ z Nowinami Sapieñskimi z Mchów i £êgu, r. 1468 widzimy go podsêdkiem, a ju¿ r. 1471 zmar³ego. Wincentego Procesa Brzoskiego brat Andrzej Brzoski kwitowany przez Wawrzyñca Gardzinê niegdyœ Brzeskiego z M. Laskownicy. R. 1472 braciom z Brzozy Andrzejowi i Janowi p³acili karê Pawe³, Jan, Piotr i Jakób Piotrkowscy, wnuki zmar³ego Jana Mleczki (z Zborowa). Z innych ziemian z Piotrkowic wspomnimy jeszcze Zbyszka, wystêpuj¹cego r. 1408 z matk¹ oraz z Miko³ajem i Wincentym z Piotrkowie, tam¿e Zbyszek niegdyœ Piotrkowskim zwany r. 1423 wspominany z Bodzant¹ (Samsoñczykiem) Piotrkowskim, a Wincenty niegdyœ Piotrkowski z Maciejem z Poœwiêtnego. Jeszcze w nastêpnym wieku utrzymywali Piotrkowscy stosunki z Samsonami od Miêdzyrzecza; r. 1626 by³ Jan Piotrkowski wujem a Jan Gorzycki Wata stryjem ma³oletniego Piotra Janowica Gorzyckiego z Górzycy pod Miêdzyrzeczem. R. 1581 dzier¿y³ w Piotrkowicach jeden dzia³ Augustyn Piotrkowski a drugi Jan Maniecki.
Wspomnianym w Piotrkowicach Mleczkom poœwiêcimy kilka s³ów, dlatego, ¿e ich tak¿e znamy z drugiej siedziby Samsonów, z Rosnowa. Jan Mleczko z Rosnowa pojawia siê r. 1418, w Rosnowie jeszcze r. 1426, w Zborowie dziedziczy³ r. 1423, Jana Mleczki syn Miko³aj stawa³ r. 1448 z Janem Oluskim. R. 1453 znów Jan Mleczko z Piotrkowic przyznaje 800 grzywien Miko³ajowi, synowi niegdyœ Szrama Otuskiego. Pewnie ten Jan Mleczko by³ synem lub wnukiem pierwszego Jana Mleczki z Rosnowa i Zborowa. Jan Mleczko z Zborowa burgrabi¹ poznañskim zapisany r. 1459. Zmar³ego Jana Mleczki wnukowie bracia Pawe³, Jan, Piotr i Jakób Piotrkowscy p³acili karê braciom z Brzozy Andrzejowi i Janowi (Samsoñczykom z Piotrkowic wysz³ym); równie¿ Wojciech Wierzchaczewski by³ wnukiem tego Jana Mleczki.
Jakieœ wêz³y pokrewieñstwa choæ dalsze, ³¹czy³y Jana i Wincentego z Piotrkowic z Getn¹ Tadrem z Luboñca, z którego jeszcze Janusz Tader wystêpuje r. 1416, ale co wa¿niejsza, ¿e w tym Luboñcu pod Zaniemyœlem napotykamy nawet Samsonów. Samek z Luboñca pojawia siê r. 1400 jako œwiadek znanego nam ju¿ Miros³awa Jasku³ki, r. 1409 rêczy³ Samek Luboñski za Œmis³awa Gorzyckiego z Górzyc, siedziby Samsonów, jeszcze r. 1420 œwiadczy³ Semko z Luboñca Miko³ajowi Bniñskiemu. W s¹siedztwie Piotrkowic znamy jeszcze siedliska Samsonów w Borowie i Górzycach. W Borowie dziedziczyli Maciej r. 1396 i tego¿ brat Wincenty r. 1408, równie¿ ich brat Miko³aj a. Nikiel r. 1424. Samson i bracia z Borowa wspomniani r. 1413.
Gorzyce z Gorzyczkami, w XVI w. z³o¿one z 6 dzia³ów, zajmowa³a liczna rzesza ziemian. Siedzieli ta miêdzy innymi Sambor a. Samko, stryj Grzegorza, r. 1400 prawuj¹cy siê z Wyszakiem Gry¿yñskim o dzia³y Œmiszka, Tworzjany i Marcina z Gorzyc, który by³ ziêciem r. 1399 Drogos³awy z Gorzyc; ten¿e Marcin z stryjem swym Markiem zabiega³ o czêœæ Gorzyc, która by³a Chwalis³awowa r. 1399. Czy ten Sambor a. Samko jest identyczny z Samsonem z Gorzyc, jest mo¿liwe, niewiadomo zaœ czy Samko Luboñski z Luboñca, rêcz¹cy r. 1409 za Œmis³awa Gorzyckiego jest t¹ sam¹ osob¹ co Samko Gorzycki. Równie¿ Sambor z Proch nie by³ obcy Gorzyckim, np. r. 1389 z Markuszem z Gorzyc i innymi by³ œwiadkiem Jana z Karczewar pewnie Samsoñczyka. R. 1416 Miko³aj, Jaros³aw, Grzegorz i Samson dziedziczyli w Gorzyczkach, r. 1419 Jaros³aw i Samko z Gorzyc, synowie zmar³ego Marcina z Górzyc, z matk¹ Jadwig¹ maj¹ termin z Wyszakiem Gry¿yñskim, r. 1424 Jaros³aw i Samson Gorzyccy wymienieni wespó³ z Miko³ajem Brodzkim, Chwa³em z Rataj, Przedpe³kiem Srockim i Miko³ajem Podrzeckim, r. 1428 Jaros³aw z Grzegorzem i Samsonem z Gorzyczek, tego¿ roku Szamek, Grzegorz, Jaros³aw, Pe³ka z Górzyc i drugi Szamek wystêpuj¹ jako œwiadkowie. Posiadali tu te¿ dzia³y braci¹ Konrad i Œmis³aw a. Ziemis³aw r. 1398, którzy kupili po³owê Bukownicy pod Krobi¹, ar. 1409 zamieni³ j¹ Œmis³aw, ¿ona jego Katarzyna i synowie Pe³ka oraz Bogufa³ na dzia³ w Starej Krobi. Oprócz Pe³ki i Bogufa³a znamy jeszcze dwóch synów Œmiszka a mianowicie Jana i Mileszê r. 1406; Konrada synem by³ Tomis³aw r. 1400.
W Grodzisku pod Œwiebodzinem r. 1280 poznaliœmy Samsonów, którzy do Chwa³kowa Koœæ. przybyli: Pe³kê. Bogufa³a, Z³emis³awa, Gniewomira, Stefana i synów Chwalis³awa, Marka i Samsona. Przesz³o sto lat póŸniej wystêpuj¹ w Górzycach Ziemis³aw a. Œmis³aw z synami Pelk¹ i Bogufalem, a tak¿e Samson, Chwalis³aw i Marek. Pe³kowie trwali w Górzycach i póŸniej, r. 1459 Miko³aj Pe³ka niegdyœ Gorzycki wspominany. Poniewa¿ w Gorzycy W. pod Miêdzyrzeczem tak¿e siedzieli Samsonowie w œrednich wiekach, trudno ich od naszych ziemian odró¿niæ, chyba ¿e zapisani z przydomkiem Wata, którego u Samsonów w Gorzycach nie stwierdziliœmy. R. 1650 œwiadczy³ Adam Gorzycki herbu Samson przy wywodzie szlachectwa Aleksandra Malickiego. Do Chwa³kowa Koœæ. w Œremskiem przenieœli siê Samsonowie, jak wspomnieliœmy r. 1280 z Grodziska pod Œwiebodzinem a z Chwa³kowa rozroœli siê z biegiern czasu w okolicy i zajêli Kadzyñ, Tr¹bin, Nowiec i Jaros³awki, a mo¿e jeden od³am poszed³ do Gorzyc pod Czempiniem, o których by³a dopiero co mowa.
Miêdzy ziemianami z Chwa³kowa Koœæ, wysuwa siê na czo³o Mœcigniew a. Mœcis³aw Chwa³kowski, który r. 1425 rozprawia³ siê z Ksi¹skim, r. 1449 z Jeremiaszem z Kokoszek; syn jego r. 1453 Jan Mœcis³awic Chwa³kowski z Chwa³kowa, na terminach z Bartoszem Kobylnickim r. 1465 a nastêpnego roku 1466 pozywany przez Wincentego Klunowskiego. Jan Mœcis³aw Chwa³kowski zaspokoi³ r. 1470 Jana Miko³ajewica Skoraczewskiego. Benedykt Chwa³kowski mia³ ¿onê r. 1516 W³odkê, córkê Samsoñczyka Bobowickiego z Popowa i Debrzna. W póŸniejszych wiekach nie s³yszymy nic o Samsonach Chwa³kowskich. W tej¿e okolicy po³o¿one Jaros³awki osadzone by³y przez drobnych ziemian. Miko³aj Samson pojawia siê w Jaros³awkach r. 1400 wspominany tam r. 1402 rozprawia³ siê r. 1409 z Miko³ajem i Nowiñczykiem Stois³awem z Jaros³awek, jeszcze r. 1418 Miko³aj Samson z Jaros³awek i Stois³aw na terminach z Ders³awem Wczelicem Wieszczyczyñskim. Pisa³ siê Miko³aj Samson póŸniej tak¿e z Kadzynia r. 1424 i r. 1438. Mo¿e jego bratem by³ Lutogniew tak¿e z przydomkiem Samek, r. 1397 Lutogniew Samek by³ œwiadkiem Dzierszka Baranka, r. 1400 Miko³aj Szemszon i Lutogniew Szemszon, Stefan z Tr¹bina i inni œwiadczyli Peregrynowi z Konar przeciw Jakuszowi z Jaros³awic (pewnie dzisiejszych Jaros³awek), jeszcze r. 1436 Samek Lutogniew z Jaros³awek i bratanek jego Jan z Jaros³awek wspomniani. Nadmieniam, ¿e tak¿e w Markowicach, siedzibie Samsonów, stwierdziliœmy imiê Lutogniew r. 1428 Jan Samson z Jaros³awek pojawia siê r. 1436, stawa³ roku 1450 z Tomaszem W³ostowskim, synem zmar³ego Samsona W³ostowskiego.
Jeden z Samsonów z Jaros³awek dziedziczy³ tak¿e, w Olszach, osadzie dziœ nieznanej a po³o¿onej niegdyœ miêdzy Jaros³awkami a Binkowem. R. 1422 zapisany Samson z Olsz. Kadzyñ po³o¿ony na zachód od Chwa³kowa Koœæ. dzier¿y³ r. 1422 Miko³aj Samson (z Jaros³awek), rozprawiaj¹cy siê r. 1424 z Micha³em Jaros³awskim; synem Miko³aja Samsona z Kadzynia by³ Jan r. 1426 pisz¹cy siê póŸniej przewa¿nie z Jaros³awek. Miko³aj z Kadzynia stawa³ jeszcze r. 1438 z Sobkiem Zaleskim z Tr¹bina. Bez zwi¹zku z nimi Pawe³ z Kadzynia r. 1432, wystêpuje jeszcze r. 1447. Przyleg³y Kadzyniowi Tr¹bin zajêli w czêœci tak¿e Samsonowie. Nie wiemy wprawdzie, czy wystêpuj¹cy r. 1434 i 1436 Samson pochodzi³ z Tr¹bina, bo raz pisano de Rambyno a drugi raz pisano Rambinski - mo¿e to wiêc R¹biñ. Jednak r. 1443 wspominane dzieci Samka z Tr¹bina Ma³gorzata, Agnieszka i Wawrzyniec. Równie¿ w s¹siednim Nowcu spotykamy siedliska Samsonów. Piotr Samson siedzia³ w Nowcu w po³owie XV w., córka po nim Chwa³ka pojawia siê w Ÿród³ach oko³o r. 1465. Do Zalesia pod Gór¹ jarock¹ po³o¿onego przybyli niezawodnie Samsonowie od Chwa³kowa Koœæ. Samson z Zalesia r. 1399 ze strony ma³¿onki swej rozprawia³ siê z swoim s¹siadem Przec³awem W³awskim, zastêpc¹ matki swojej. Samek z Zalesia i brat jego Miko³aj Malechowski z Malechowa, dziœ zwanego Ma³achowem pod Dolskiem, œwiadczyli w trzeciej parze przy wywodzie szlachectwa Grzegorza Pieñkowskiego, prawdopodobnie Grzymality. Poniewa¿ w Pieñkach tak¿e Samsonowie dziedziczyli, istnieje mo¿e jakiœ zwi¹zek miêdzy ziemianami z Pieniek i Zalesia, podobnie jak to stwierdziliœmy miêdzy Samsonami z s¹siednich Markowic i Jaros³awek.
Ma³achowo pod Dolskiem, niegdyœ Malechowem zwane, z którego mia³ nazwisko Samsoñczyk Miko³aj Malechowski r. 1399 oraz W³ostowo pod Krobi¹, z którego by³ nazwany zmar³y przed r. 1450 Samson W³ostowski a potem syn jego Tomasz W³ostowski, s¹ staremi posiad³oœciami Awdañców.
W R¹biniu, wsi koœcielnej pod Œremem, spotykamy tak¿e Samsona w pierwszej po³owie XV w. R. 1429 roztrz¹sano sprawy Samsona z R¹binia i Anny z Go³êbina; ten¿e Samson z R¹binia wystêpuje jeszcze r. 1484, roku zaœ 1436 rêczy³ Samson R¹biñœki za Miko³aja Karpickiego. Wreszcie w Czaczu zapiszemy szlachetnego Samsona, który tam¿e r. 1425 nale¿a³ do dozoru koœcio³a. Z Drachowa pod Gnieznem pochodz¹ wed³ug Bonieckiego Samsonowie Drachowscv. Niestety nie znam wœród ziemian tutejszych ani jednego, k³óregoby mo¿na uwa¿aæ za cz³onka naszego rodu. Ju¿ w XVII w. wspominani s¹ Samsonowie Borkowscy w Poznañskiem Niewiadomo jednak, sk¹d pochodz¹, czy z Borkowa, dziœ Boreczku, pod Œremem, czy z Borkowa pod Mi³os³awiem. Jan Rychwalski r. 1516 stryj W³odki, córki Samsoñczyka Bobowickiego z Popowa i Debrzna a ma³¿onki Benedykta Chwa³kowskiego mia³ nazwisko od Rychwa³u w Koniñskiem.
Poza województwami poznañskiem i kaliskiem ma³o spotykamy siedlisk naszego rodu. Na Kujawach Bodzanowo, dziœ Bodzanówek, pod Koœcieln¹wsi¹ niewiadomo kiedy zajêli Samsonowie. Stefan z Bodzanowa naganiony przez Jana Kostyrê r. 1413 dowiód³ przynale¿noœci swej do rodu Samsonów. Œwiadczyli mu w pierwszej parze stryjce herbowi: Wojciech z Rzeszotarzewa i Stefan Tucholski, w drugiej parze Poraje: Jan Wrzesieñski (nie Wrzeszowski) i Miko³aj B³ocki (nie B³acki), w trzeciej Szeligi; chor¹¿y z Kobielic i tego¿ brat skarbnik. Znamy Stefana z przydomkiem Poziemichoda ju¿ z r. 1393, a r. 1418 wystêpuje Stefan Poziemichód z synami Lutkiem i Tomkiem z Bodzanowa. Zmar³ Stefan Poziemichód przed r. 1420. Lutka syn Wszebor pojawia siê r. 1424. Bratem pewnie Stefana Poziemichoda a w ka¿dym razie stryjem Lutka i Tomka, by³ ks. Miko³aj, pleban r. 1422 w Lubczu.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Samsonowie w sieradzkiem
W województwie sieradzkiem spotykamy znaczniejsze skupienie siedzib naszego rodu. Stary gród Rudê w ziemi wieluñskiej otacza od wschodu i po³udnia szereg posiad³oœci Samsonów jak:
Gromadzice, Mas³owice, Olewin, Rych³owice i Gaszyn, tak, ¿e mimo woli nasuwa siê myœl, i¿ któryœ z naszych monarchów w XIII lub XIV w., prawdopodobnie ich tu osadzi³ dla obrony tego wa¿nego posterunku i kresowego od œl¹ska grodu.
R. 1412 Piotr z Gromadzic naganiony przez Stanis³awa z Unikowa (Unkowa) przywiód³ jako œwiadków Stefana z Rzeszotarzewa i Miko³aja Watê z N¹dni z herbu Samson, nastêpnie dwóch Do³êgów i dwóch ziemian herbu Skrzyd³o. Stefan z Rzeszotarzewa pisany "de Poloniae clenodio" tj. z Wielkopolski, a nie jak t³umaczy³ Laguna "de Polonia clenodio". Roku 1415 œwiadczy³ Piotr z Gromadzic listownie przy wywodzie bratanka swego stryjecznego Macieja z Karœnic.
Mas³owice dzier¿y³ r. 1337 Stefan, r. 1395 Samsoñczyk Jakób, który r. 1415 z herbu "Sarapsoyscz" œwiadczy³ z Miko³ajem z Marzyna Maciejowi z Karœnic. R. 1448 Piotr Samson niegdyœ z Mas³owa (czy to nasze Mas³owice?) wspomniany z Ann¹ wdow¹ po Wincentym z Szamotu³; drugi raz tego¿ roku w tej sprawie nazwany jest Piotr Samson z Nowienic. R. 1552 posiadali Mas³owice sêdzia wieluñski Piotr i Zygmunt Mas³owscy. Paprocki zna Mas³owskich herbu Samson.
Olewin, osiedlony w œrednich wiekach przez mnóstwo ziemian, prócz Ostojów, Wieruszów itd. trzymali w czêœci Samsonowie; np. r. 1552 by³ tu najludniejszy dzia³ sêdziego wieluñskiego Piotra Mas³owskiego. Niesiecki zna³ Samsonów Olewiñskich r. 1651 w województwie ruskiem.
Do Rych³owic przybyli Samsonowie z Mas³owic, dlatego siê jeszcze w XVIII w. pisali z Mas³owic. R. 1552 siedzia³o na jednym dziale szeœciu Rych³owskich, a mianowicie: Marcin, Wac³aw, Zygmunt, Jan, Sebastjan i Wojciech, a na drugim dziale dwóch Rych³owskich tj. Piotr i Jeronim.
Gaszyn sk³adaj¹cy siê w XVI w. z 5 dzia³ów nale¿a³ w czêœci tak¿e do Samsonów. R. 1552 by³ regentem miejskim sieradzkim Jan Gaszyñski, pieczêtuj¹cy siê herbem Samson, a r. 1563 Samsoñczyk Jan Gaszyñski op³aca³ pobór z Jankowa w województwie kaliskiem.
Pod Laskiem zapiszemy dwie posiad³oœci naszego rodu a mianowicie: Marzenek i Karsznice. R. 1415 Miko³aj z Marzenka (Morszin) i Jakób z Mas³owic œwiadczyli z herbu Samson przy wywodzie szlachectwa wspó³plemieñca swego Macieja z Karœnic a. Karsznic; oprócz tego okaza³ siê listem stryja swego stryjecznego Piotra z Gromadzic. Nie ulega wiêc w¹tpliwoœci, ¿e pochodzi³ z siedlisk Samsonów z pod Rudy.
Maciej z Karœnic, który r. 1415 stwierdzi³ pochodzenie swe z rodu rycerskiego Samsonów, pochodzi³ niew¹tpliwie z Karsznic po³o¿onych w pobli¿u Marzenka i w s¹siedztwie Swêdzieniewic, z których pochodzi³ przeciwnik jego Jan. Zreszt¹ ju¿ Piekosiñski pisa³ tego Macieja z Karsnic. W pocz¹tkach XVI w. rozró¿niano Karsznice i Karsznice Olbrachty czy Olbrachta.W tej¿e okolicy na po³udniowy zachód od Sieradza by³ Barczew niegdyœ w rêku Samsonów. Wed³ug notatek Krasickiego w dziele Niesieckiego siedzieli Samsonowie Barczewscy w Kaliskiem.
Wreszcie wieœ Podstole pod Bêczkowicami na pó³nocny zachód od Przedborza wykazuje stary œlad Samsonów. R. 1416 Wawrzyniec Knap z Podstola, naganiony przez Dziwisza z £ochyñska, oœwiadczy³, ¿e jest herbu Samson. Ten przydomek Knap spotykamy w okolicy Gniezna np. r. 1497 w Wygro¿owie Jan Knap Wygro¿owski i w Ma³achowie, gdzie w XV w. siedzieli Samborowie, r. 1580 wspó³dziedziczy³ Maciej Knap.
W innych dzielnicach spotykamy tylko kilka rozproszonych osad. ¯arki w pobli¿u Wis³y w okolicy Oœwiêcimia trzyma³ r. 1493 jakiœ Samson, którego ma³¿onka Katarzyna Rozdra¿ewska jeszcze r. 1501 pozywa³a Jana Rozdra¿ewskiego w sprawie rozleg³ych dóbr rozdra¿ewskich. Myszkowscy wówczas w tych stronach dziedziczyli i spowinowaceni byli z Rozdra¿ewskimi. Czy to by³ jakiœ Samson Myszkowski, nie umiem powiedzieæ.
Ze Sprowy, staro¿ytnego gniazda Odrow¹¿ów, w powiecie w³oszczowskim wyszli tak¿e Samsonowie Sprowscy. R. 1721 poda³ kanonik poznañski Adam, syn Franciszka Opaliñskiego, ¿e matka jego Sprowska Anna by³a herbu Samson. W ziemi przemyskiej zapiszemy jeszcze Kormaniki, z nich Zbo¿ny Kormaniecki op³aca³ pobór r. 1566 z Wojciechowa i innych posiad³oœci po³o¿onych w Lubelskiem. Na Podlasiu w ziemi bielskiej Jab³oñ Samsonów znana ju¿ r. 1528; siedzieli tu wówczas Meten Samson, syn jego Iwan, Pawe³ Samson, Tyszko i Oleszko. O póŸniejszych Samsonach Jab³oñskich wzmianki w ksiêgach grodzkich w Brañsku pod r. 1569.
Toczy³owo równie¿ w ziemi bielskiej pod Rajgrodem otrzyma³o r. 1428 za zas³ugi w³aœcicieli Jana i Macieja od ksiêcia Janusza prawo che³miñskie. R. 1544 dziedziczyli tu Hieronim, syn niegdyœ Jana z Toczy³owa i synowie zmar³ego Paw³a z Toczy³owa Tyburcy, Piotr i Marcin, a r. 1580 p³aci³ pobór z wielkiej czêœci Toczy³owa Ambro¿y Toczy³owski Samsonami nazywa Toczy³owskich Kaplica. Wspomniemy jeszcze w tych stronach £ojki pod Bia³aszem, niegdyœ tak¿e £ojewem zwane, w XVI w. po³o¿one w powiecie wisko w¹soskim, a dziœ w szczuczyñskim. Prawdopodobnie st¹d pochodzi³ Samsoñczyk kantor przemyski Wawrzyniec £ojecki, który wed³ug Paprockiego w ³askach by³ u królowej Anny.
D³ugosz przytacza miêdzy dobroczyñcami klasztoru cysterskiego w W¹chocku, za³o¿onego wed³ug niego przez Gryfitów, dwóch rycerzy którym musimy jeszcze poœwiêciæ uwagê, tj. Lutogniewa Piotrkowica, który darowa³ Brudnów pod Radomiem i Markusza "de Schamszon" (czy to Samsonów pow. kielecki?), który zleci³ przyleg³¹ Brudnowu wieœ Wawrzyszów. Imiê Lutogniew spotkaliœmy w dwóch gniazdach wielkopolskich Samsonów tj. w Jaros³awkach i Markowicach; Markusz przypomina Gryfitów. Co zaœ ¿ywo przypomina nam Samsoñczyków od Zb¹szynia, to jest fakt, ¿e Kazimierz Wielki z Babimostu od Zb¹szynia przesiedli³ ich s¹siadów Jeleni Nia³ków w s¹siedztwo Brudnowa i Wawrzyszowa, daj¹c im Goszczewice, Potkanê i Wrzos. Trudno przypuœciæ, ¿eby to by³ czczy przypadek, raczej mo¿naby wyci¹gn¹æ wniosek, ¿e tu od niepamiêtnych czasów dziedziczyli w okolicy Wawrzyszowa i Samsonu czy Samsonowa Samsonowie. Przybywszy z obczyzny, przyjêci byli pewnie przez Gryfitów do wspólnoty rodowej, st¹d da³oby siê wyt³umaczyæ imiê rodowe Samsonów Pr¹dota i okolicznoœæ, ¿e siedzieli ju¿ w XIII w. w okolicy Œwiebodzina, posiad³oœci jakiegoœ Œwiebody Gryfity. W domyœle naszym utwierdza zaœ nas fakt, ¿e pieczêæ Sambora Waty z N¹dni z r. 1329 przypomina ¿ywo pieczêæ wojewody krakowskiego Marka I z rodu Gryfitów - Œwiebodziców, zmar³ego r. 1225. Wed³ug Piekosiñskiego przedstawia ta pieczêæ niby majusku³ê œredniowieczn¹ M, na niej krzy¿, dawniej poni¿ej krzy¿a widoczna by³a piêciopromienna gwiazda. Pieczêæ Gryfity Marka I przedstawia te¿ nic wiêcej tylko majusku³ê M z krzy¿em tj. pierwsz¹ literê jego imienia. Owa gwiazda piêcioramienna odró¿nia³a wiêc herb Samsonów od Gryfitów i nale¿a³aby do tej kategorii, jak Drogos³awice do Odrow¹¿ów i Powa³ów, Syrokomle i Dêbnowie do Awdañców itd. Byli wiêc Samsonowie towarzyszami podchor¹giewnymi Gryfitów - Œwiebodziców. Imiê Marek znamy u Samsonów ju¿ w XIII w., np. pod Œwiebodzinem w Grodzisku synowie Chwalis³awa Marek i Samson r. 1280, a w Markowicach pod Krerowem nawet dziedziczyli w XV w. Wystêpuj¹ jeszcze u heraldyków nastêpuj¹cy Samsonowie:
Bulewscy w XVII w. (Wiel¹dek),
Exnerowie (¯ernicki),
Groszkiewiczowie, r. 1699 w Warszawie (Wittyg),
Kosiñscy, r. 1661 w województwie krakowskiem wed³ug Liskego (¯ernicki),
Kulscy, r. 1726 Jan, urzêdnik w Ryczywole (Wittyg),
£uczyñscy, r. 1697 w województwie sieradzkiem (¯ernicki),
Paczyñscy - niepewne, R. 1679 Adam Samson Paczyñski (Paczinski) na Œl¹sku (Jungnitz Visitationsberichte II str. 48), mog³o byæ jego imiê,
Rosiccy, w województwie poznañskiem (Niesiecki), je¿eli to nie pomy³ka zamiast Kosiccy,
Rosiñscy, r. 1648 w województwie trockiem (Niesiecki nie zna ich herbu), (¯ernicki),
Samsonowicze, r. 1630 w ziemi kijowskiej (Borkowski),
Zawadzcy (¯ernicki).
Najdawniejszy opis herbu Samson pochodzi z r. 1422: "cienodii Szamsonow qui gerunt leonem in clipeo et homo sedens super leone eius ora dilaniat"; z r. 1471: "de armis Sampsonow qui deferunt pro armis leonem super quo humana ymago apparet alias homo ribaldus sedens super leone et distrahens alias roszdzerayancz buscam vulgariter gamb¹ eidem leoni;" z r. 1558: "Samsonis leonem discerpantis," z r. 1574: "de armis Samsonczyk alias Samsone fauces leonis dilacerante." Niesiecki tak opisuje nasz herb: "Samson w praw¹ tarczy obróconemu lwowi, paszczê obiema rêkami rozdziera, praw¹ ni¿sz¹ szczêkê trzymaj¹c, lew¹ górn¹, tarcza niebieska, Samson i lew ¿ó³ty, na he³mie trzy pióra strusie."
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Zaznaczam jeszcze, ¿e Samsona przedstawia pieczêæ ksiêcia pomorskiego Mestwina II z r. 1269.
Mœciwój II, Mszczuj II, (Mestwin II - w jêzyku kaszubskim), ur. ok. 1220, zm. 25 grudnia 1294, ksi¹¿ê œwiecki od ok. 1250 i gdañski od 1270. NajpóŸniej 7 lutego 1282 r. ksi¹¿ê ten przyby³ do nadgranicznego Kêpna, gdzie zapewne odby³y siê polityczne rozmowy miêdzy Mœciwojem i mo¿nymi pomorskimi z jednej strony a Przemys³em II i mo¿nymi wielkopolskimi z drugiej. Ich rezultatem by³ dokument wydany w Kêpnie w dniu 15 lutego 1282 r., który mia³ w niedalekiej przysz³oœci doprowadziæ do zjednoczenia Pomorza Gdañskiego z Wielkopolsk¹. Trwaj¹ spory historyków o charakter umowy kêpiñskiej. Wed³ug jednych by³ do klasyczny uk³ad o prze¿ycie, w którym ten kto prze¿yje partnera umowy dziedziczy jego terytoria. Wed³ug innych mia³ to byæ uk³ad jednostronny – darowizna za ¿ycia Mœciwoja II wzglêdem Przemys³a II (tzw. donatio inter vivos). Zosta³ wiêc Przemys³ II ju¿ w roku 1282 formalnie ksiêciem pomorskim, jednak na czas ¿ycia swego darczyñcy ust¹pi³ mu swoje prawa.
fot. Ksi¹¿ê pomorski Mestwin II.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Spis miejscowoœci omówionych w niniejszej pracy:
Goœcichowo (dolina Gnymar) przed r. 1230
Morawce 1262
¯odyñ 1862
Grodzisko pod Œwiebodzinem 1280
Karpicko 1286
Kupienin 1286
Wyszanowo 1334
Skokowo 1259 (niezn.)
Czaple 1292
N¹dnia 1320
Zakrzewo 1320
Darnowo 1258
G³uchowo 1258
Kosieczyn 1391
D¹bce 1391 (Gniezn.)
Chlastawa 1418
G³upoñ 1408
Trzcianka 1408
Pakos³aw XV w.
Samsonki
KoŸminek 1437
Myœleszewo XV w.
£agowiec 1413
Lutol Suchy 1512
Bukowiec 1447
Gorzyca Wielka 1452
Zamostowo 1452
Kursko 1452
Kleszczewo (dziœ Kliszt) 1452
Bobowicko 1447
Debrzno 1445
Popowo 1503
Tuchola 1413
Zakrzewko 1424
Belêcin 1447
Chobienice 1541
Skrzydlewo XV w.
Jaromierz 1555
Rostarzewo 1388
Karczewo XV w.
GoŸdzichowo 1498
B³ocko 1401
£¹kie 1445
Powodowe 1401
Tuchorza 1401
Gola 1401
GuŸdzin 1401
Goœcieszyn 1438
Stodolsko XVw. (przydomek)
Nowienice 1448
Prochy 1580
Tarnowo 1380
Proszkowe 1380
Ziemkowo 1434 (uroczysko)
D¹browa 1434 {uroczysko)
Grodziszczko pod Bukiem XV w.
Grzebienisko XV w.
Wierzeja XV w.
S³ranice 1386
Cieœle 1391
Otusz 1448
Sierpowo XV w. (przydomek)
Rapacin XV w. (przydomek)
Œliwno 1400
Sarbia 1519
Turkowo 1471
Mi³obratowo 1471 (niezn.)
Linie 1500
Dopiewiec 1380
Rosnowo 1484
Dêbno 1471
Kubaczyn XV w..
Mokry Lutol XV w.
Niemierzyce 1450
Strzêpiñ 1403
Urbanowo 1412
Matkowice 1403
Olszyce XV w. (niezn.)
Pieñki 1397 (niezn.)
Œródka 1435
Trzebies³awki (imiê)
Korzkwy 1471
Piotrkowice 1402
Brzoza 1465
Luboniec 1400
Borowo 1413
Górzyce 1400
Chwa³kowo Koœcielne 1280
Jaros³awki 1400
Olsze 1422 (niezn.)
Kadzyñ 1422
Tr¹biñ 1448
Nowiec 1465
Zalesie 1399
W³ostowo 1450
R¹biñ 1429
Czacz 1425
Drachowo
Borkowo XVII w.
Rychwa³ 1516
Bodzanowo 1393
Gromadzice 1412
Mas³owice 1415
Olewin XVII w.
Rych³owice XVI w.
Gaszyn XVI w.
Marzenek 1415
Karœnice 1415
Barczew
Podstole 1416
¯arki 1498
Sprowa XVIII w.
Kormaniki 1667
Jab³oñ Samsony 1528
Toczy³owo XV czy XVI w.
£ojki XVI w.
Samson czy Samsonów (?)
Wawrzyszów (?)
fot. Mapka ukazuj¹ca rozsiedlenie rycerskiego rodu Samsonów Wattów w Wielkopolsce w XIII i XIV w.